Bed & Breakfast in de woestijn

"En hij leide zich neder, en sliep onder een jeneverboom; en ziet, toen roerde hem een engel aan, en zeide tot hem: Sta op, eet; en hij zag om, en ziet, aan zijn hoofdeinde was een koek op de kolen gebakken, en een fles met water; alzo at hij, en dronk, en leide zich wederom neder."

1 Koningen 19 : 5-6

Elia door een engel gevoed; ca. 1660, Ferdinand Bol (1616-1680)

 

Elia een oude man?

Hoe oud denk je dat Elia was, toen hij wegvluchtte voor Izébel? Vaak denken we aan een oude man, die aan het eind van zijn leven is gekomen. We zien hem hierboven ook als een oude man geschilderd door Ferdinand Bol (en meerdere schilders deden hetzelfde). Uitgeput en levensmoe. Toch is het maar de vraag of dat klopt. Want hoe lang kennen we Elia al? Op de keper beschouwd drieëneenhalf jaar slechts!

In 1 Koningen 16 volgt Achab zijn vader Omri op. Hij stapelt de goddeloosheid in snel tempo op. En als klap op de vuurpijl lezen we aan het einde van dat hoofdstuk die aangrijpende geschiedenis van Hiël: "In zijn (Achabs) dagen bouwde Hiel, de Betheliet, Jericho; op Abiram, zijn eerstgeborenen zoon, heeft hij haar gegrondvest, en op Segub, zijn jongsten zoon, heeft hij haar poorten gesteld; naar het woord des HEEREN, dat Hij door den dienst van Jozua, den zoon van Nun, gesproken had."

En dát voorval wordt naadloos gevolgd door 1 Koningen 17 vers 1: "En Elia, de Thisbiet, van de inwoneren van Gilead, zeide tot Achab: Zo waarachtig als de HEERE, de God Israëls, leeft, voor Wiens aangezicht ik sta, indien deze jaren dauw of regen zijn zal, tenzij dan naar mijn woord!"

Elia een supermens?

De uitgeputte Elia, die we hier in de woestijn onder de bremstruik aantreffen, staat eigenlijk nog maar aan het begin van zijn profetenloopbaan. Al die bekende geschiedenissen moeten nog komen, maar dat weet Elia niet. Nee, hij ligt hier te wachten tot God hem gehoorzaamt en zijn ziel wegneemt.

Als Jacobus over Elia vertelt, in het kader van de kracht van het gebed, dan schrijft hij: "Elias was een mens van gelijke bewegingen als wij; en hij bad een gebed, dat het niet zou regenen; en het regende niet op de aarde in drie jaren en zes maanden. En hij bad wederom, en de hemel gaf regen, en de aarde bracht haar vrucht voort." (Jacobus 5:17-18). Elia's hoogtepunt lijkt voorbij in onze geschiedenis. Terecht omschrijft Jacobus hem als 'een mens van gelijke beweging als wij'. Die term 'van gelijke beweging' betekent 'hetzelfde lijden als een ander' of 'dezelfde gevoelens hebbend'. Amen. Laten we maar niet op Elia neerkijken, maar naast hem gaan zitten en zien wat er gebeurt.

Elia snel onder de indruk?

Toen Maria Magdalena in de hof bij Jezus' graf kwam, was ze zo verteerd door verdriet dat ze niet door had Wie er tegen haar sprak. Ze meende dat het de hovenier was, maar het was haar Heiland. Vol vuur, gemengd met tranen, begint ze tegen Hem te praten, zonder te zien Wie er werkelijk voor haar stond.

Iets dergelijks gebeurt er hier ook. Elia is overmand door verdriet en desillusie. "Het is genoeg; neem nu, HEERE, mijn ziel, want ik ben niet beter dan mijn vaderen," had hij gezegd in het voorgaande vers. In afwachting van zijn wegneming, had hij zich te ruste begeven op het bed onder de bremstruik. Wat zal er in zijn hart gewoeld en gegist hebben? Weliswaar moet hij oververmoeid zijn geweest van de lange reis naar het zuiden. Maar talloze beelden zullen door zijn hoofd hebben gespookt; beelden van Karmel, de furieuze Izébel, de plichtsgetrouwe bode, de slappe Achab en de afgeslachte Baälsprofeten. Toch vertroebelden die beelden in een onrustige slaap. Totdat…

Zond Izébel er haar bode op uit om Elia de dood aan te zeggen, de HEERE deed hetzelfde om Elia het leven aan te zeggen: Hij zend Zíjn bode (in de grondtekst staat er exact hetzelfde woord מַלְאָךְ (malach) voor bode in vers 2 en engel in vers 5). Je ziet op de achtergrond de krachten zich bundelen, terwijl Elia denkt dat hij weet hoe het allemaal precies in elkaar zit. Maar waar hij een punt wil zetten (en hij vraagt of God dat ook maar wil doen), gaat God één grote komma zetten! Het eerste deel van die komma bestaat uit een tik tegen Elia's bovenarm, zijde, of – aannemelijker nog – wang. Daar immers waren de handen van de engel, toen ze het versgebakken brood en de fles water neerzetten, bij zijn hoofdeinde (ook daar klopt het schilderij hierboven niet, want daar ligt het brood aan zijn voeteneind). Een ontbijt wordt hem opgediend, middenin de woestijn!

Elia rukte nors met zijn schouders en draaide zich kribbig op zijn andere zijde; hij wilde niet gestoord worden. Nee… dat staat er niet! Er staat: hij at, hij dronk en ging weer liggen. Onbegrijpelijk. Zou hij de engel niet hebben gezien? Zou hij pas later, toen de engel met hem sprak, hebben geconcludeerd dat het een engel moet zijn geweest die dit deed? Misschien.

Of is het inderdaad het diepe verdriet dat hem zo verblind. In ieder geval lijkt Elia niet snel onder de indruk van Gods barmhartigheid en ontferming.

In die zin is verdriet een lastige en listige vijand. Het kan je waarneming misvormen. Verdriet voorkom je niet gemakkelijk. Maar het is wel goed om scherp op jezelf te letten, dat je niet doorslaat. Dat lukt je zeker niet in eigen kracht. Juist in je goede, vrolijke dagen, mag het bewuste gebed tot de HEERE wel zijn, dat Hij je in tijden van tegenslag en verdriet in balans houdt. Opdat je Zijn Woord zult blijven vertrouwen, Zijn boden zult blijven opmerken, Zijn stem zult blijven herkennen en niet zult verdwalen in het labyrint van verdrietige emoties. Het vervolg van de geschiedenis mag een bemoediging zijn, dat de HEERE er van af weet en er heel teer en genadig mee omgaat.

Psalm 142 vers 2 en 6

Als mij geen hulp of uitkomst bleek,
Wanneer mijn geest in mij bezweek,
En overstelpt was door ellend',
Hebt Gij, o HEER', mijn pad gekend.

Hoor mijn geschrei; 'k ben uitgeteerd,
Door mijn vervolgers overheerd;
Ai, help en red mij uit den nood,
Want hunne macht is mij te groot.