Waarom bang voor Jezus?

"En er kwam een verbaasdheid over allen, en zij spraken tezamen tot elkander, zeggende: Wat woord is dit, dat Hij met macht en kracht den onreinen geesten gebiedt en zij varen uit?"
Lukas 4 : 36

Angst is een slechte raadgever. Angst verwachten we in de nabijheid van satan, maar niet in Jezus' aanwezigheid. Hoe komt het dat de mensen in Kapernaüm bang worden als Jezus een duivel uitdrijft?

Waarom willen mensen Jezus een wonder zien doen en zijn ze vervolgens bang als Hij dat doet? Waarom toont God Zijn almacht aan mensen, die daar zogenaamd op zitten te wachten, en gaan zij vervolgens aan het redeneren of dat nou wel écht Gods werk was of hun eigen inbeelding? Waarom zitten mensen op een bericht uit de hemel te wachten en horen zij elke zondag 'gewoon' Gods stem, maar blijven zij toch in duisternis zitten terwijl ze mokken: "Het zal nog wel niet Gods tijd zijn om mij te bekeren. Dan blijf ik nog maar eerlijk onbekeerd."
Mijn moeder had altijd een uitdrukking, wanneer ik iets zocht dat gewoon vlak voor me lag, maar ik keek er stomweg overheen: "Ik zocht naar het paard en ik zat erop." Grappig gezegde voor slechte zoekers. Maar in geestelijk opzicht zitten er wat een mensen in de kerk te wachten op iets dat al lang is gebeurd en voortdurend gebeurt! Net als de Joden wachten op de komst van de Messias, Die nu al ruim 21 eeuwen geleden ís gekomen! Veel kerkmensen verschillen niet zo veel van de Joden.
De rijke man werd door Abraham in de hemel vermaand, na zijn vraag: "Nee, maar als er nou iemand uit de doden zou opstaan, Lazarus bijvoorbeeld, dan zou mijn familie het wel geloven!" Abraham zei: "Dan zullen ze nog niet geloven. Ze hebben Gods Woord en daar moeten ze het mee doen. Zelfs als er een engel uit de hemel voor hen zou staan, zullen ze nog niet genoeg overtuigd raken van wat het Woord helder en duidelijk zegt." Mensen zoeken naar het 'paard', het bovennatuurlijk of hyperspirituele of overbevindelijke, maar ze 'zitten' er gewoon op. Of eigenlijk… ze zitten eronder: het Woord ís Gods stem. Geloof het Woord; geloof God op Zijn Woord!

Bang voor Jezus' werken

Dat woord 'verbaasdheid' in onze tekst brengt nogal wat onduidelijkheid te weeg. Iemand die wij verbaasd zien kijken, trekt zijn wenkbrauwen op en staart ongelovig naar iets of iemand, waarvan hij niet kan geloven dat hij het goed ziet of hoort. Verbaasd kun je zijn over iemand die zegt niet te zullen komen en toch opeens voor je deur staat. Verbaasd kun je zijn over de boodschap dat je je diploma niet hebt gehaald, hoewel je nog wel dacht dat je de examens goed had gemaakt. Verbazing is in onze begrippen een reactie van verrassing (aangenaam of onaangenaam) bij processen die anders lopen dan verwacht.
Nu komen er in het Nieuwe Testament drie woorden voor 'verbaasd zijn' voor:

1. ektham'beo - schrik aanjagen, verschrikken, verdoofd van schrik;
2. enne'os - stom, met stomheid geslagen, sprakeloos van schrik;
3. tham'beo - ontsteld zijn, verbazen, schrik aanjagen, bang zijn.

Dat laatste woord wordt in onze tekst gebruikt en komt van thambos dat verstomming, ontzetting en verbazing betekent. Dat is niet zomaar een verbaasde blik, zo van: "Nou zeg, dat is ook wat!" De schrik slaat hier mensen om het hart. Wat gebeurt hier?! Mensen zijn in één klap uit hun comfortzone. Ja, dat is typisch Jezus' manier van werken. En als je dat niet fijn vindt, moet je vooral ver bij Hem vandaan blijven.
Je ziet dat de mensen in de tekst ook doen. Ze gaan tegen elkaar praten, om dat nare, onrustige gevoel maar snel kwijt te raken. "Wat is dit? Hij zei niets spectaculairs, maar toch ging die boze geest met de staart tussen de benen weg! Snap jij dat nou?" Dit hebben ze nog nooit gezien. Ik vermoed dat ze weleens vaker een duiveluitdrijving hebben meegemaakt, maar dan zoals dat heden ten dage ook wel voorkomt, met veel tumult en kabaal, geschreeuw en geweld. Niet zoals hier bij Jezus: één woord slechts. "Eén woord van de Meester…", zong Esther Tims:

de mensen verdringen zich

de kinderen wringen zich

erdoor om vooraan te kunnen staan

de spanning trilt hier in de lucht

overal gaat het gerucht

de Meester komt eraan

 

en een man aan de kant van de weg gezet

verstoken van 't licht van de zon

hij hoorde:"'t is Jezus van Nazareth

en hij schreeuwde zo hard als hij kon

Jezus, Jezus help mij

Jezus, Jezus help mij

 

de mensen bestraften hem

spreek niet met zo'n luide stem

stil en hou je fatsoen

maar hij riep des te harder

en toen Jezus hem naderde

zei Die: wat zal Ik doen

 

en de man langs de kant van de weg gezet

hij gooide zijn mantel opzij

liep tastend naar Jezus van Nazareth

klampte zich vast en hij zei;

Meester Meester dat ik ziende word

Meester Meester dat ik ziende word

 

één woord van de Meester

één wonder misschien

één woord is voldoende

en ik kan zien

één woord van de Meester

één wonder mischien

één woord was voldoende

en hij kon zien

 

ben je ooit als een ding aan de kant gezet

en is jou het licht niet gegund

als je hoort: daar is Jezus van Nazareth

roep dan zo hard als je kunt:

Jezus, Jezus help mij

Jezus Jezus help mij

 

één woord van de Meester

één wonder misschien

één woord is voldoende

en je zult zien

één Woord van de Meester

één wonder misschien

één woord is voldoende

en je zult zien

Bang voor Jezus' woorden

"En God sprak en het was er", lezen we in het Scheppingsevangelie (Genesis 1). Geen der elementen kende angst. Ze kwamen niet als gedweëe slaven tevoorschijn, of als dode machines op commando. O, ik had erbij willen zijn, toen God de Zoon schiep: "Bloemen!" En plots verschenen er kleurige stipjes op de grauwe aarde, werden bergen bekleed en ingekleurd als bij toverslag. Eén woord van de Schepper! En niet te vergeten al die diertjes. Man, al die kleuren bedenken… dat gaat toch je verstand te boven?! Ja, wij kennen de kleuren en weten precies wat de lichtfrequentie is van paars of van oranje, maar bedénken van kleuren is nog wel wat anders. Uit het niets kleur bedenken, vormen bedenken, materie bedenken, leven bedenken, emotie, klank en smaak bedenken. En nergens bespeur ik angst in die vers-geschapen wereld. Het staat er te pronken tot Gods eer, glunderend er te mogen zijn!
Maar hier herschept Jezus een zieke ziel tot een gedienstige geest en een bevrijd lichaam. En er komt angst, onrust en verwarring. Waarom? Probeer daar eens over na te denken: waarom ontstaat er verwarring?
In de vorige Bijbelstudie wees ik op die bezetene in Gardara, waarin een overvloed aan duivelen zat. Die vroegen, toen Jezus hen wilde uitdrijven, of ze in die groep varkens mochten varen; toen Jezus dat toestond daverde de hele kudde de vernietiging in. Geen rituele slachting, maar een duivelse vernietiging van het geschapene. Dood, dood, dood en kapot moet alles! Dat is het keurmerk van de firma Hel, die wordt gerund door CEO satan.
Maar, zo zei ik in die vorige Bijbelstudie, hier wordt satan gemuilband en weggestuurd. En zonder commentaar vertrekt hij ook. Of… fungeren deze luisteraars in de synagoge als een soort kudde, waarin satan vaart? Paniek, verwarring, angst, ontsteltenis; de bangheid slaat hen om het hart. 'Angst is een leugenaar' staat er op de plaat bovenaan deze Bijbelstudie. En leugens komen bij de vader (de bedenker of de bron) der leugens, de satan, vandaan. Angst is wezensvreemd aan God de Vader, aan Zijn Zoon én aan Zijn Geest.
Er werd iets gezocht in die woorden van Jezus. En de mensen zaten er niet ver naast. Waardoor komt het toch dat Jezus met zoveel macht spreekt? De duivel was voor hen altijd al een te machtige vijand geweest. Vijanden konden soms met angst vervullen, maar… ze wisten zich als Gods Verbondsvolk toch altijd sterker. Maar satan, dat is een ander verhaal! En nu komt er Een uit Nazareth nota bene, Die met één scheppingswoord (en zonder veel poespas) satan de deur wijst!
Gek genoeg zou hen dat blij moeten maken, voor de man in kwestie als ook voor henzelf. Maar… er ontstaat angst en onrust. Het werk – let er maar op in het vervolg van de geschiedenis – van Jezus wordt beredeneerd.
Misschien moest er op die muur in de plaat hierboven staan: "Redeneren is liegen"; het is Gods werk proberen te vatten in je eigen piepkleine verstandje. En dat maakt angstig; omdat het kinderlijk vertrouwen weg is en je er koste wat het kost een labeltje aan wilt hangen. Zo van: kijkt dat is het, zo zit het! Geloof is van een heel andere orde. Moet je eens over nadenken als je weer in de kerk zit te luisteren naar de preek! Of als je zelf Gods Woord leest en overdenkt.

Jezus' machtswoord over jou in de prediking

"En Jezus bestrafte hem, zeggende: Zwijg stil en ga van hem uit. En de duivel hem in het midden geworpen hebbende, voer van hem uit zonder hem iets te beschadigen."

Lukas 4 : 35

Letterlijk zegt Jezus daar in Kapernaüm tegen satan: "Wordt gemuilkorfd!" Op Zijn machtswoord wordt satan gemuilband – het zwijgen op gelegd – en weggestuurd; ook tijdens de prediking. Al eens zo geluisterd naar Jezus' machtige stem?

Wij staan nogal sceptisch tegenover duiveluitdrijging en terecht. Ik zag onlangs een filmpje van 'The Last Reformation' – een zeer dubieuze opwekkingsbeweging van Torben Søndergaard – waarbij duiveluitdrijving helemaal hype is in samenhang met doop met de Heilige Geest. En onlangs verdiepte ik me in de moord in Appeltern (1900) waarbij de boerenknecht Jan Brenkman werd doodgeknuppeld,  toen men de duivel uit hem probeerde te drijven. Toch – en begrijp me goed – zou elke preek de kracht van een duiveluitdrijving moeten hebben. Wat? Ja, dat Jezus' machtswoord vanuit het Woord klinkt, bij monde van de dienaar van het Woord, zodat de satan móet zwijgen, wijken en ongekwetst zijn prooi prijsgeven.

Ongeacht of dat nu een prooi is waarover hij nog de volle zeggingskracht heeft of een prooi die hij onrechtmatig weer probeert terug te roven. Wat bedoel ik? Predikanten bidden vaak om bekering 'voor het eerst of opnieuw'. Dát is precies wat ik bedoel. En ik vermoed dat lang niet alle predikanten de essentie van die woorden bevatten. Bekering is namelijk niet heel veel anders dan duiveluitdrijving (hem het zwijgen op leggen, de laan uit sturen) én vervolgens de doop met de Heilige Geest (je levenshuis laten vullen met alles wat bij God hoort). Grof gezegd met de woorden van de tekst: de duivel moet zijn 'bek' houden (die woorden "zwijg stil"  beteken namelijk 'wordt gemuilkorfd'!) en zijn klauwen afhouden van Gods kinderen. Van nieuwe en van reeds bestaande kinderen van God. Het zal maar over jouw leven klinken! Nee, het klinkt over jouw leven, maar beseffen we dat eigenlijk wel en beseffen predikers wel waartoe ze geroepen worden?

Uitdrijving van de duivel

Je kunt tegenwerpen dat we in Kapernaüm met een bezetene te maken hebben. Als zou dat een buitenbeentje in de maatschappij zijn. Maar in alle ernst vraag ik me af of je beter af bent, wanneer je wel normaal functioneert, maar toch buiten Christus leeft. Hoezeer heb je dan je leven onder controle? Hoezeer ben je dan vrij van de duivel? De dominee zei dat zondagavond tegen onze jongeren: "Probeer het dan maar eens, om je leven zelf om te buigen en het goede te doen. Ga het maar proberen; het lukt je niet vanuit jezelf." De satan moet de tik op de vingers krijgen en zijn inblazingen moeten stoppen. Hij moet gemuilkorfd worden en zijn kaken op elkaar houden in je leven.
En ons boze vlees, onze oude mens dan? Ja ja, maar wat wil je daarmee tegenwerpen? Nee, ik sta zeker geen overwinningsleven voor. Maar we zijn teveel overtuigd van het feit dat het met een mens nooit wat wordt. We zijn te weinig overtuigd dat die wedergeboren mens een nieuw schepsel is dat onder de heerschappij en het beschermende bevel van Jezus Christus is komen te staan. Hij bepaalt en beveelt satan op afstand te houden en Hij behoed voor zonden.
Dus geen zonden meer? Helaas wel, maar let er maar op: daar volgt pijn, spijt en verdriet op. Tranen, omdat we die goeddoende God weer hebben gekwetst. En geloof me: geen  enkele persoon die bezeten is door satan, zal een traan laten over zijn zonden. Hij vindt het heerlijk om zijn eigen gang – buiten Christus om – te kunnen gaan. Geen gekoekeloer op je vingers, maar de handen vrij.
Wat nog wel een punt van aandacht is – Jezus waarschuwt daar tegen op een andere plaats in de Schrift – dat wanneer de duivel is uitgedreven, verjaagd, het 'huis' van je leven moet worden gevuld met andere dingen. Er moet voor hem en de zonde simpelweg geen plaats meer over blijven! Als je je leven niet vult met welbehagelijke dingen voor God (en daar moet je voortdurend om bidden, naar zoeken en actief mee bezig zijn) zal de satan terugkomen met een veelvuldige hoeveelheid boze geesten. En dan zal het laatste van die mens (zijn latere situatie) erger zijn dan het eerste!

Loslating door de duivel

Als je toch in Jezus' handen mag vallen, vrijgemaakt van duivel, dood en zonde, dan ben je even best af?! Moet je opletten hoe satan te werk gaat. Toen bij die varkens daar in het land van Gardara, vroegen ze of ze zich ergens anders op mochten botvieren. Maar hier in de synagoge houdt satan zijn kaken op elkaar, gemuilkorfd.
Iemand zei onlangs tegen me: "We moeten veel meer leven uit het feit dat de satan is overwonnen. Hij heeft geen macht meer, want zijn kop is verbrijzeld." Dat lijkt waar, maar ik vroeg hem: "Wat leeft er dan nog wel van satan, waardoor hij toch nog zoveel kwaad aanricht in het leven van Gods kinderen? Natuurlijk is satan overwonnen (en dat was op dat moment in Kapernaüm nog niet concreet het geval, hoewel…), maar dat neemt niet weg dat hij nog geduchte macht probeert uit te oefenen. Wij kunnen echt nog niet als een stel naïeve christenen over deze wereld gaan. Dat kan pas na de Jongste Dag!
Lukas tekent satan slechts heel beperkt. Maar uit de andere evangeliën weten we dat die onreine geest de bevrijde persoon scheurde en met een grote stem riep, toen hij van hem uitging (Markus 1 : 25-26). Hij maakte een hoop tumult. En je zou verwachten dat de man dood zou neervallen. Toch vertelt Lukas ons dat satan hem verliet zonder hem te kwetsen. Dat lijkt tegenstrijdig.
Met veel kabaal de aftocht blazen, daar vallen nogal eens doden bij. Toen de duitsers waren overwonnen hebben ze tijdens hun aftocht nog heel wat slachtoffers gemaakt. Uit pure frustratie en haat vaak. Hoeveel te meer zal satan te keer zijn gegaan. En toch… en toch verliet hij de arme man 'zonder hem te kwetsen'. Tot hiertoe en niet verder, was Jezus’ bevel.
Let erop dat Hij satan mónddood maakt. Blijkbaar is de mond van satan het allergevaarlijkst. Zijn woedeaanvallen zowel als zijn flemende influisteringen. We moeten ons dat goed bewust zijn, zeker tijdens de kerkdiensten, het zingen, het bidden en de stille tijd.
Hoe zeer moeten we vragen om Jezus' bescherming: "Laat Uw Geest het Schild zijn dat ons beschermt tegen de listige pijlen van satan. Opdat Uw Naam gevreesd wordt in mijn omgeving en ik stil en gerust als een pas gespeend kind bij U mag opleven en ademen. Amen!"

Vrome woorden ontmaskerd

"Zeggende: Laat af, wat hebben wij met U te doen, Gij Jezus Nazaréner?
Zijt Gij gekomen om ons te verderven?
Ik ken U wie Gij zijt, namelijk de Heilige Gods."
Lukas 4 : 34

Wanneer Jezus licht brengt in de duisternis, komt de vorst der duisternis in verzet!

Wat zou het een wonder zijn als een groot popartiest opeens God ging groot maken en goed over Hem ging getuigen. Heel sporadisch is dat weleens voorgekomen; helaas was dat soms slechts tijdelijk. Wat zou het een geweldig wonder zijn als een van je geliefde huisgenoten of familieleden zijn ongeloof kwijtraakt en Jezus Christus leert aannemen. Wat kun je daar soms naar hunkeren! Wat zou het geweldig zijn als de ban van het ongeloof in de gemeente werd gebroken, alle uitwendige vroomheid als een vuil kleed afvalt en mensen tot aanbidding en belijdenis komen van God Drieënig! Een Avondmaalstafel vol; eenheid in de gemeente en geen gekissebis over uiterlijkheden en zwaardoenerij. De macht van satan gebroken en met de staart tussen de benen druipt hij af.

Maar wat moet je met een groots-klinkende belijdenis van satan zelf? Hoor wat hij in onze tekst zegt (door de mond van zijn instrument, die bezetene): "Ik ken U, Wie Gij zijt, namelijk de Heilige Gods!" Dat is toch bijna ongelofelijk? Ja zeker, maar dan moeten we het eerste deel van de tekst ook serieus nemen: "Ga asjeblieft weg, Jezus uit Nazareth!" Dat is de toon, die deze muziek maakt. Hemeltergend en godslasterlijk.

Een ondubbelzinnig getuigenis

Je hebt nogal wat mensen – zeker niet alleen predikanten – die zeggen God te kennen. Ze schilderen Hem dan af op een óf lievige óf juist despotische manier. Soms merk je aan hun toon dat ze anderen de loef willen afsteken en er eigenlijk klakkeloos vanuit gaan dat die andere(n) God niet (zo) kent/kennen. En inderdaad, waar het een eenzijdig Godsbeeld betreft, erken ik dat ik God niet zó ken en daar ook totaal geen behoefte aan heb. Ik probeer Hem juist steeds veelzijdiger te leren kennen, zoals Hij Zich ook graag laat kennen. Ik raak al meer onder de indruk van Hem: hoe groot zijt Gij! En hoe groot is het Goed dat Gij hebt weggelegd voor degenen die U vrezen.
En kom niet aan 'mijn Heere en Zaligmaker' met allerlei besmeurende handen uit dwaaldogmatiek! Laat het Woord aan het Woord en word stil aan Zijn voeten! Dat is de enige manier waarop we een eenheid in de gemeente en over kerkmuren kunnen ontvangen. Dat maakt ook dat je samen pas echt op dezelfde toonhoogte zingt. Dan doe je het niet voor de buitenwacht, om zo degelijkheid te faken. Maar dan zie je dat je alles slechts voor Gods aangezicht doet en voor Hem alleen.
Dan klinkt er ook een ondubbelzinnige getuigenis uit de monden: "U bent de Heilige Gods". U komt alle eer toe tot in eeuwigheid. Nee, inderdaad, dat hoor ik er dan niet achteraan, in de tekst van vandaag. En dat hoor ik er op aarde in de kerk ook niet altijd achteraan; gelukkig nog vaak genoeg, maar toch.
Er wordt namelijk vaak iets gezegd over God dat op zich waar is, maar waar geen lofprijzing in doorklinkt. Er ontstaan nogal wat discussies over gezegden over God, zonder lofprijzingen en aanbidding. Dat zijn dan stellingnames.
Maar wat satan hier in onze tekst doet, is geen stellingname, maar een ondubbelzinnige getuigenis. Hij vraagt niet om deze woorden als schibboleth te gebruiken, maar hij krijst deze belijdenis uit als een waarheid die hem waanzinnig maakt. Hij roept daar iets, waarvan hij als geen ander overtuigd is. Je zou dus haast een voorbeeld aan zijn getuigenis nemen (maar dan van ganser harte tot Gods eer)!

Een tegenstrijdig getuigenis

Er zit iets merkwaardigs in satans belijdenis. Allereerst dat hij zegt: "Bent U gekomen om ons te verderven?" en vervolgens stelt "Ik ken U Wie Gij zijt…" Legio presenteert zich tegelijk als solist. Als zou hij de aanjager achter zijn eigen legioen zijn. En ik denk ten dele dat dat zo is.
Nu ik het over hem heb, moet ik toch even wat recht zetten vanuit de vorige Bijbelstudie. Mijn vrouw attendeerde mij op een rare zinsnede: "Want laat ik er maar direct duidelijk over zijn: als God Zijn Kerk  bouwt, bouwt de satan zich suf aan zijn eigen kapel die bijna op instorten staat! En dát bouwen gaat een stuk fanatieker en heftiger dan de bouw van Gods Koninkrijk. Ik zeg niet dat hij beter bouwt; dat allerminst. Maar wel met meer toegenegenheid, passie en zinderende drang." Mijn vrouw zei: "Alsof God niet met toegenegenheid, passie en drang bouwt". Klopt. Wat ik bedoelde te zeggen is dat satans drang en passie vooral iets koortsachtigs hebben, omdat hij haarfijn aanvoelt dat het elk moment afgelopen kan zijn; en dan voor eeuwig afgelopen! En die waarheid lijkt ons mensen maar slecht te doordringen. Je komt wat een mensen tegen in de kerk (en daarbuiten) die hun bekering uitstellen als was het de aankoop van een onnodige nieuwe loungebank. Alsof je alle tijd hebt en alsof het niet persé noodzakelijk is. Ik heb geen idee wat men dan denkt, maar het lijkt me, als je weet dat je GEEN kind van God bent, dat er haast bij is. Satan weet dat in ieder geval wel. En zijn bouwen heeft iets bezetens. Dat was de achterliggende gedachte van die woorden. Maar misschien iet zo heel duidelijk onder woorden gebracht. Nee, laten we daar helder over zijn: de HEERE heeft de beste en zuiverste passie in het bouwen aan Zijn Koninkrijk. Hij heeft geen menselijke haast; evenwel verlies Hij het doel geen moment uit het oog. Hij vertraagt de belofte niet, maar Hij wil dat alle mensen zalig worden en geeft ieder een kans. Besef je dat? Of mag je dat niet geloven van je 'geloof'?
En dat maakt tegelijk die getuigenis van de satan tegenstrijdig. Want hij roept wel iets over God en over Jezus, maar… tegelijk haat hij Hem volkomen. Hij zegt, wat veel mensen binnen de kerk ook denken: "Komt U om ons te verderven?" Meestal pakken ze het iets dogmatischer in: "God zou geen onrecht doen als Hij ons allen zou verderven" (en dat is op zich nog waar ook) of "We moeten verloren willen gaan; pas dan kan God misschien iets beginnen, als het Hem behaagt".
Vooral dat laatste stelt God Zelf onder kritiek. Alsof de HEERE het aanbod van genade wel voorhoudt, maar tegelijk de totale vernietiging daar zomaar voor in de plaats kan stellen. Bekeer je als dat de boodschap is, die je van kansels en spreekgestoelten durft af te gegeven. Wee hen, die slechts spreken over een misschientje. Met welke maat gij meet, zal u weder gemeten worden! Zo is God niet. Maar zo wil satan Hem wel afschilderen. En… in het geval van satan terecht. Hij heeft geen zicht op genade, maar op een tijdbom die de totale vernietiging van zijn rijk zal bewerkstelligen.

Een dodelijk getuigenis

Je moet je indenken dat deze getuigenis niet ergens in een hoekje buiten ieders blikveld plaatsvond, maar middenin een 'kerk'dienst. Ieder heeft het gehoord. Toen Jezus opstond uit het water, na Zijn doop, hoorden de mensen ook een getuigenis, maar ze verstonden die niet; ze hoorden slechts een donderslag, maar wát God zei (Deze is Mijn geliefde Zoon) hoorden zij waarschijnlijk niet.
De belijdenis hier in Kapernaüm moet op de een of andere manier bij de omstanders ook angstaanjagend hebben geklonken. Ze hoorden die bezetene dat zeggen en konden hooguit vermoeden dat die boze geest dat in hem zei. Maar ze zagen het gezicht van die bezetene, zijn krankzinnig rollende ogen en zijn verkrampte gebaren en mimiek. Dat zijn beelden die je niet snel kwijtraakt.
Wat zou het effect zijn geweest op de mensen in de synagoge? Ik vermoed dat het iets dodelijks heeft gehad en ik vrees dat ze niet zomaar tot eenzelfde getuigenis zouden zijn te bewegen. Satan had het voortouw genomen om iets over Jezus te zeggen. Nu werd het hoog tijd dat de mensen een eigen belijdenis leerden spellen. Uit het verloop van de geschiedenis, met name die van Kapernaüm, ben ik niet positief. In Lukas 10:15 roept Jezus uit: "En gij, Kapernaum, die tot den hemel toe verhoogd zijt, gij zult tot de hel toe nedergestoten worden." Zeker, daar is wat aan vooraf gegaan en er zit enige tijd tussen onze dagtekst en deze tekst, maar toch!

Dat mag wel tot de verootmoedigende vraag brengen: wat heeft nou de prediking van het afgelopen jaar teweeg gebracht in ons? Wat is er gegroeid, de afgelopen tijd, op de akker van mijn hart? Als de Landman vandaag komt, zou Hij dan vrucht vinden? Is het ervan gekomen? Ik bedoel: belijdenis, lofprijzing en aanbidding? Of is het allemaal enkel blijven steken in formele stellingnamen over Jezus en God. Misschien nog wel hele juiste en veilige waarheden, maar geen doorleefde zekerheden! In dat laatste geval zal het getuigenis van jou in de gemeente een dodelijke getuigenis zijn. Want je kunt wel zeggen dat Jezus de Heilige Gods is, Gods Zoon, de gezondene door de Vader, maar niet dat Hij jouw Heere en jouw God is. Als die mooie woorden slechts klanken zijn, dan zullen ze eenmaal een dodelijk getuigenis tegen je vormen.
Maar zalig hij of zij die God liefheeft uit een volkomen hart en niets liever doet dan Hem groot maken. Dan zoek je ook altijd weer naar mogelijkheden om Hem zichtbaar te krijgen, ook voor anderen. Herken je dat? Zit jij ook zo in elkaar?

Is de prediking vanaf jullie kansel controversieel?

"En in de synagoge was een mens, hebbende een geest eens onreinen duivels,
en riep uit met grote stem, zeggende: Laat af, wat hebben wij met U te doen, Gij Jezus Nazaréner?"

Lukas 4 : 33-34a

"Und er ist dennoch Gottes Sohn", 1927, Sacha Schneider. Sacha schilderde deze overwinning van Christus op de satan tweemaal. De eerste heette 'Es ist vollbracht' uit 1896. Maar deze versie uit 1927 ziet er het meest definitief uit.

Heb je dat weleens meegemaakt: 2 dominees in 1 dienst? Ik wel; tweemaal. De eerste keer was de trouwdienst van mijn zus en zwager die werd geleid door ds. H. Harkema jr. en de zegen werd gegeven door zijn vader, ds. H. Harkema sr. De tweede keer dat ik het meemaakte was toen onze eerste predikant (in de HHG van Stolwijk), ds. W.J.C. van Blijderveen, werd bevestigd door zijn leraar ds. R. van Kooten en bevestigd door ds. Joh. Post bij wie hij zijn vicariaat deed. In beide gevallen was er geen sprake van tegenstrijdige boodschappen of tegenstrijdige belangen. Gode zij dank niet.

In de tekst van vandaag is dat er wel. Jezus preekt overgoten door de Heilige Geest, maar er staat iemand op die gedreven wordt door een totaal andere en tegenstrevende geest uit de afgrond. Twee predikers en twee geesten. Je zal het maar hebben in je gemeente. Ik ga daar toch een paar praktische lijnen uit trekken; maar laten we eerst kijken wat er gebeurt.

Controversiële predikers

In de synagoge van Kapernaüm gebeurt iets, juist nadat de mensen constateerden dat Jezus zo geheel anders preekte dan de farizeeën. Dat was al een heftig getuigenis op zich. Maar satan was er niet gerust op dat de mensen de kant van de farizeeën – en dus zijn kant – kozen. Daarom stuurde hij een tegenreactie de kerkzaal in. Die had er waarschijnlijk al die tijd al gezeten en had zich blijkbaar rustig gehouden. In ieder geval was hij de mensen niet bijzonder opgevallen.
Maar nu de commotie en het gemurmel ontstaan, wordt er iets in zijn binnenste geactiveerd. Hij komt als een soort robot van satan in actie en begint niet te krijsen of extreem gek te doen, maar… te preken! Hoewel… ik kan niet helemaal hard maken hoe het heeft geklonken. Er moet wel iets van angst in die woorden hebben doorgeklonken: "Hou op! Ga weg! Wat hebben we met jou te doen, Jezus uit Nazareth?!"
Dat gaat een stap verder dan het "ze zijn vol zoete wijn" op de eerste Pinksterdag. Maar is minstens zo fnuikend voor Gods Koninkrijk. Twee preken in één dienst met een totaal tegenstrijdige boodschap. Dat is met recht controversieel; en controversieel is niet veelzijdig (dus postitief), maar afbrekend (en dus negatief). Direct houden mensen de adem in en voelen haarfijn aan dat het nu erop of eronder is. Wat is waarheid?
Het probleem van elkaar tegensprekende preken vanaf 1 kansel is dat je de gemeente niet werkelijk bouwt. Er moet duidelijkheid worden geschapen. Het evangelie kan geen onduidelijkheid velen. Het Woord is krachtig en dient daarom ook helder gepredikt te worden. Dogmatiek is daarbij soms een danig probleem voor de evangeliebediening; de zogenaamde bevindingen die de prediker op de klank af citeert van anderen vormen niet minder problemen! Sommige predikers hebben dat controversiële zelfs in 1 preek zitten en breken met het een het ander weer af. Dan houd je een lege huls over! Ouderlingen moeten daarom toezien op de prediking, of die conform het Woord is en of de preken elkaar niet tegenspreken. En… ook ingrijpen! Een zich niet-kind-van-God-noemend gemeentelid vond dat juist een verrijking: zo hoor je enerzijds hoe onmogelijk het zaligworden is en aan de andere kant hoe ruim de HEERE is in Zijn nodiging; aan Hem ligt het dan dus niet. Dat klinkt aardig, maar wat een waanzin is dat?! Stuurt Jezus zó Zijn discipelen de wereld in? Waarom wil je dat in de 21e eeuw dan wel zo?

Verwarrende verschillen

Ik heb me verbaasd over die toevoeging 'onreine' bij 'duivel'. Alsof er ook nog reine duivelen kunnen zijn. Ik wenste wel dat alle mensen zo zwart-wit konden denken en zien! Het verwarrende in de kerk is dat er teveel mensen zijn die nog van het goede van de mens uitgaan. Dat kom je kerkbreed tegen, maar vooral bij de uitersten. In die zin, dat men wel schismatiseert, maar tegelijk naar eigen volk heel welwillend is; hoe doods die ander ook kan zijn.
Als de prediking niet met macht is, moeten we op onze qui-vive zijn! Als er wel wordt gesproken over de 'inwachting van de Heilige Geest', maar geen elke glimp van die Geest wordt opgevangen (zelfs niet concreet verwacht wordt in het verdere van de preek), dan kun je terecht vragen of we hier wel te maken hebben met écht stichtende prediking.
Als de prediker klanken uitstoot (als was het een reformatorische tongentaal) die binnen een bepaalde groepering herkenning en waardering oproept (omdat die klanken lekker vertrouwd zijn), kun je je afvragen of we te maken hebben met de uitbreiding van Gods Koninkrijk of met die van de kapel van satan. Want laat ik er maar direct duidelijk over zijn: als God Zijn Kerk bouwt, bouwt de satan zich suf aan zijn eigen kapel die bijna op instorten staat! En dát bouwen gaat een stuk fanatieker en heftiger dan de bouw van Gods Koninkrijk. Ik zeg niet dat hij beter bouwt; dat allerminst. Maar wel met meer toegenegenheid, passie en zinderende drang. En hij schuwt niet om Gods Woord op de klank af te citeren; hij schuwt zelfs niet om Gods Zoon het zwijgen op te leggen in de preek, ja, Hem te verzwijgen in de preek. Dus als Jezus niet aan bod komt in de preek… wat gebeurt er dan wel?
Als er bevindelijke tongentaal wordt gebezigd over wat een mens allemaal niet of juist wel is, maar we leren God niet beter kennen… wat gebeurt er dan wel? Als het Evangelie niet mag worden aangeboden, omdat de prediker vreest dat hij de parels aan varkens zou kunnen uitreiken… wat gebeurt er dan wel?

Slecht luisteren

Veel mensen horen die verschillen niet en dat is een superlastige zaak in de gemeente. Mensen hóren de verschillen in de prediking maar heel slecht of helemaal niet. Soms vraag je je af: wat heb je dan wél gehoord? Heb je het Woord er wel naast gelegd. Heb je werkelijk niets raars gehoord? Waarom heb je je niet afgevraagd waarom de predikant het zó zei en op die manier inkleedde? Het lijkt soms wel dat er een kleed van dorheid, doofheid en doodsheid over de gemeente ligt. We komen niet verder dan de klanken. Maar wat werd er niet écht gezegd? Positief en negatief, hoor!
De boodschap in Kapernaüm was superduidelijk en kraak helder. Ik zou wel willen weten wat de mensen van die haatprediker van satan vonden. Wat deed dát woord met hen? Vertolkte hij misschien iets van hun eigen eerste indruk? We zullen het nooit weten, omdat Jezus gaat ingrijpen en de mensen enkel met Jezus’ ingrijpen naar huis gaan. Het gesprek van de dag is Jezus' machtswoord. Dat is natuurlijk maar goed ook; hoewel…
Ik zou soms toch echt weleens per zin willen weten wat de woorden van de preek uitwerken in de harten van de mensen afzonderlijk. Kunnen we niet eens spreek- en denkwolkjes boven ieders hoofd zichtbaar maken? Tja, dan zou de dominee ook kunnen zien wat ik denk; maar maakt dat echt zoveel uit? Want God heeft geen denk- en spreekwolkjes nodig. Nog voor we roepen antwoordt Hij al. Hij kent onze nieren. Luisteren we daarom in de volle bewustheid dat we luisteren voor Zijn aangezicht? Dat kan dan niet door slecht luisteren! Maar intensief, betrokken, levend en krachtig!

De preek slaat in als een bom

"En zij versloegen zich over Zijn leer, want Zijn woord was met macht."

Lukas 4 : 32

De preek slaag in als een bom: mensen worden 'verslagen'; de engelsman noemt dat 'astonished': met verbazing geslagen!

Er worden wat een profielen opgesteld voor predikanten. Niet enkel nutteloze elementen en voorwaarden, waaraan zij moeten voldoen. Maar… hoeveel profielen kenmerken zich door dit: de predikant moet met macht spreken?

Direct dringt zich de vraag op: wat voor macht? Gezag? Afstand? Dominantie? Impressie? Expressie? Intrigerend? Interessant? Populair? Aansprekend? En denk vooral niet dat deze karaktertrek enkel voor God Zelf geldt. Wat dacht je van Johannes de Doper? Wat dacht je van Elia? Of Henoch? Hoe zou een predikant zich kunnen meten met deze groten? Ik zou haast zeggen, voor minder mag het niet. Immers, een predikant behoort toch 'geroepen' te zijn door God Zelf? Dan moet zijn prediking toch wel met macht zijn? En dat zal ook wat uitwerken.

Geraakt in een leerdienst

Dat woordje 'versloegen' trof me direct. Ik zet eerst wat vertalingen onder elkaar:

1. StatenVertaling:  En zij versloegen zich over Zijn leer, want Zijn woord was met macht.
2. Herziene StatenVertaling: En zij stonden versteld van Zijn onderricht, want Zijn woord was met gezag.
3. Lutherse Vertaling: En zij verwonderden zich over zijne leer, want zijn woord was met macht.
4. Leidse Vertaling: en zij stonden versteld over zijn onderricht; want hij sprak met gezag.
5. Nieuwe BijbelVertaling: En zij stonden versteld over zijn leer, want zijn woord was met gezag.
6. Het Boek: Zij waren verbaasd over wat Hij hun leerde, want Hij sprak als iemand met gezag, die wist waarover Hij het had.
7. King James: And they were astonished at his doctrine: for his word was with power.

Het merkwaardig is dat we bij het zoeken naar een vertalingen het karakter van het woord zijn kwijtgeraakt: door iets geslagen worden. Je hoort in de SV nog een beetje die klap terug. Verbazen is eigenlijk ook een softe vertaling; het is 'door verbazing getroffen'. Die bliksemschicht zou meer zichtbaar moeten zijn. 'Versteld staan' kun je ook bij een acrobatiek kunstje en 'verwonderen' kun je ook bij een mooi schilderij van Rembrandt. Maar 'getroffen' worden door iets, uit het veld geslagen worden, dát is wat er gebeurde in deze leerdienst van Jezus.
En ik zie dat terug bij de preken van Johannes, van Petrus op de eerste Pinksterdag, bij Elia op de Karmel en – om er niet meer te noemen – ook bij Nathan die voor David staat.

Geroerd door een gastpredikant

Al sinds mensenheugenis luisteren mensen in de kerk selectief. Een onkerkelijke op straat, die onvoorbereid iets hoort verkondigen, is ontvankelijker dan de doorsnee kerkmens die onderuitgezakt de preek kritisch analyseert. Hij of zij in de kerk heeft namelijk een matrix over het oor liggen. Is gespitst op bepaalde klanken, woorden, termen en houdingen van de predikant. Althans, dat risicio is enorm groot! Die matrix kan zowel negatief als positief getint zijn. Een goede predikant moet:

• preken over Gods liefde
• een mens zijn ziel verklaren
• het Evangelie brengen
• de doemwaardigheid van een ziel aanwijzen
• een mens in extase weten te brengen
• christocentrisch preken
• de wet prediken
• zijn preek in een climax opbouwen
• iets nieuws weten te brengen
• mij dichterbij God de Vader brengen
• duidelijk praten
• laten horen hoe Gods volk leeft, denkt en doet
• bevinding etaleren
• puriteinen citeren
• de jeugd aanspreken
• laten zien waar je allemaal over moet worstelen
• mij bekeren
• veel oudvaders citeren
• Calvijns lijn aanhouden
• de onmogelijkheid van de mens laten zien
• het goede boodschappen
• Lloyd Jones, Spurgeon, Lewis, Piper of Keller citeren
• verlossing voorstellen
• Christus uitstallen

Als een of meer van die 'voorwaarden' aan de orde zijn geweest dan kan de beoordeling gaan starten en valt het kwartje naar de goede of de verkeerde kant. De prediker moet het schaap met zeven poten zijn; zijn preek moet onmogelijk veilig en volledig zijn, zodat álles klopt (maar tegelijk is alle leven eruit). Daarentegen zijn er ook die vinden dat preken juist de dogmatiek uit zijn verband rukken is. Maar al dat soort houdingen maken een scheiding tussen het eigen hart en de prediking (lees liever: God Zelf).

Gereflecteerd aan de schriftgeleerden

Deze leerdienst van Jezus was geen veilige preek; geen 'precies passend systeem' van spitsvondig dogmatische hoogstandjes. Deze preek was een preek met macht. Een bliksemschicht daalde neer en trof de mensen. En bracht hen in opperste verwarring. Dit was anders dan ze gewend waren. Het bed werd opgeschud en alle systemen klopten opeens niet meer. Hoe zat dat dan met de wet? Hoe zat dat met de onwaardigheid van een mens? Hoe zat dat met de heiligheid des Heeren? Hoe zat dat dan met de Messias Die zou komen om Zijn Verbondsvolk te bevrijden?
Hoe zat dat met al mijn leesbrillen, waarmee ik altijd naar de Bijbel keek en probeerde te ontcijferen wat er stond? Ik dacht dat ik het wist?! Maar nu… De rabbi's hadden altijd gezegd … De oudvaders spraken toch altijd over … De Schriftgeleerden wezen toch altijd weer op…
Je hoort het de mensen in verwarring denken. In Markus 1 : 22 lezen we: "En zij versloegen zich over Zijn leer; want Hij leerde hen als macht hebbende, en niet als de schriftgeleerden." In Mattheüs 7, aan het einde van de Bergrede lezen we vanaf vers 28 eveneens: "En het is geschied als Jezus deze woorden geëindigd had, dat de scharen zich ontzetten over Zijn leer; want Hij leerde hen als macht hebbende, en niet als de schriftgeleerden."
En hier in de synagoge van Kapernaüm gebeurt precies hetzelfde. Ze ontzetten zich over het gezag van Jezus’ woorden. Het sinistere is dat dat 'spreken met macht' blijkbaar een contrast vormt met hoe de Schriftgeleerden altijd preekten! En ik denk dat dat ook de bedoeling van de evangelisten is geweest met deze woorden. Die Schriftgeleerden waren altijd maar aan het nabauwen geweest; hadden dingen geroepen, maar altijd in de vragende vorm, zich verschuilend achter God Die je toch nooit kon begrijpen. Bijbelstudie moest meer vragen oproepen dan voordat je begon. Er was een hele cultus ontstaan die verdacht veel leek op die van de onbekende God, die je maar beter kon tevredenstellen met je offers, dan die te vertoornen met foute vragen.
En ik denk dat er in onze dagen opnieuw zo'n cultus binnen de kerk is, gewijd aan de grote onbekende God van de Bijbel. In de eerste plaats aan de kant van de vrij- en lichtzinningheid waar God wordt gereduceerd tot tussen je oren. Maar dat zit aan de anderekant naadloos aan tegen die offervaardigheid en psychische zelfkastijding aan de rechterkant van het kerkelijk spectrum, waar we maar niet teveel vragen moeten stellen; wie kan immers God begrijpen? Laten we maar dom napraten. Je kunt beter met je eigen doemwaardigheid bezig zijn dan met het aanbod van genade; je mocht eens met een gestolen Jezus de bietenbrug op gaan!

Kerk van Nederland en predikers op alle(rlei) kansels: wát laten jullie zien en horen van Jezus' Vader? "Ziet, hoe grote liefde ons de Vader gegeven heeft…" Een kind moet toch Zijn Vader (steeds beter) leren kennen?! Tegen Filippus zeiden de Grieken: "Wij wilden Jezus wel zien!" Tegen de prediker vandaag roepen we: "Ik wil mijn Vader zo graag zien!"
Ik lees geen woord over de inhoud van de preek in Kapernaüm, maar Jezus is er Zelf duidelijk over waar Zijn leerdiensten mee waren gevuld: Zijn Vader verheerlijken en uitschilderen in woorden die mensen konden begrijpen en bevatten. Hij sprak over de Vader, niet alleen omdat Hij de Zoon was (dat ook!), maar omdat Hij de Vader kénde uit eigen ondervinding.
En dáár zit de grote open zenuw in Kapernaüm en in grote delen van de kerk in onze dagen. Dát gaat een klap, een schok geven, wanneer een prediker door God gezonden en met de Heilige Geest overkleed spreekt. En ze zijn er Gode zij dank! Maar let op hoe ze worden bekritiseerd; als zouden ze geen twee wegen leren, te weinig in de mens wroeten en zijn doodstaat verklaren of wat voor jargon men daar ook op loslaat. Een schisma aanbrengend tussen buigen en bukken; ontdekt is nog niet verlost; maar wanneer is het dat dan wel? Eindeloze discussies, met name door mensen die het hoogste woord voeren over hun eerlijke onbekeerdheid.
De kanttekeningen vertellen bij Jezus' 'spreken met macht' dat het gaat om 'spreken met Goddelijke autoriteit en met een bijzondere beweeglijkheid en vrijmoedigheid'. Nou, laat de prediker zich daar vandaag eens aan spiegelen: ben ik zo HEERE? En laat de luisteraar daar om bidden en zichzelf daar eveneens aan spiegelen. Immers de kerkganger van zondag is de prediker van maandag op de werkvloer?

Een prekenserie in de diepte

"En Hij kwam af te Kapérnaüm, een stad van Galiléa, en leerde hen op de sabbatdagen."

Lukas 4 : 31

Capharnaum wordt nog altijd 'The town of Jesus' genoemd, omdat Hij er had gewoond; de dertig jaar in Nazareth vallen een beetje weg tegen de drie jaar in Kapernaum

Het is de tweede dag van het jaar onzes Heeren 2017. Kerst ligt al weer een dikke week achter ons. Kerst herinnert ons eraan dat God afkwam naar ons nederig zondaarsbestaan. O, hoe onpeilbaar diep is de vernedering voor Gods Zoon om de heerlijkheid van Zijn Vader achter Zich te laten! Hij achtte het geen roof, geen bezit waarop Hij recht meende te hebben. Hij legde het vrijwillig af. Om ons en om Zijn Vader!

De afdaling van Jezus, vanuit het hoger gelegen Nazareth, naar het stadje Kapernaum bij de zee trekt vandaag onze aandacht. Elke keer dat God neerdaalt gebeurt er wel iets aangrijpends. Maar misschien vandaag wel iets bijzonder moois, na dat afgrijselijke daarboven op die Berg van de Steilte!

Verder de diepte in…

Kapernaum is niet zomaar een plaats, toevalligerwijze gekozen om heen te vertrekken. De naam van die stad was nota bene door de stadsgenoten in Nazareth genoemd! Zij begeerden ook zulke tekenen, zoals daar in Kapernaum hadden plaatsgevonden. Wat een prediking dat Jezus na dat heftige voorval – die afgrijselijke verwerping van die voor het oog zo godsdienstige Nazarenen – juist naar die plek gaat, waar Hij reeds wonderen had gedaan.
Gaat Jezus hen nu de ogen uitsteken? Dat denk ik niet. Hij gaat in eerste instantie geen wonderen doen, maar preken. Daar in de diepte richt Hij Zich op de eigenlijke taak, die voorafgaat aan de vervulling van Zijn missie: Zijn lijden, sterven en opstanding. Hij verkondigt de gevangenen loslating en de verslagenen vrijheid. Dat moet je even proberen vast te houden tot over een paar verzen, als het gaat over die mens die een onreine geest had. Dan zullen er namelijk twee predikers tegenover elkaar staan en de spanning zal oplopen, welke prediker het sterkst is. Dan zullen de woorden van Jesaja, gelezen door Jezus in Nazareth, in vervulling gaan. Hij daalt hier niet alleen letterlijk af naar een diepte, aan de kust. Maar Jezus daalt ook af tot de diepte van het rijk van satan. Hij verliet een helse menigte in de stad van Zijn jeugd, maar ontmoet een helse geest in het stadje waar Hij drie jaar lang Zijn woning houdt. Totdat Hij Zich uiteindelijk waagt in het hol van de hellehond zelf en de gevangenis gevangen neemt!

…om meer verdieping te geven

Heb je dat ook weleens, dat je alles om je heen helemaal zat bent en even helemaal niets om je heen wilt. Even alleen, op de maan? De hei, of het bos mag natuurlijk ook. Maar… hoe lang houd je dat vol? Stel dat je op de maan zou zitten – ik heb me dat vaak ingebeeld vroeger, vanaf de maan kijkend naar de aarde die dan zo klein lijkt als de maan hiervandaan is – zou je je dan na verloop van tijd toch niet eenzaam gaan voelen? Zou de duisternis niet des te enger zijn, als je helemaal stik alleen zou zijn? Als er in de verste verte geen levende ziel zou zijn? Ik zou het niet vol kunnen houden.
Hoe weldadig moet het voor Jezus zijn geweest om na in Nazareth te zijn uitgespuwd, ontvangen te worden door mensen? Het lijkt wel of Hij de dienst die in Nazareth zo ruw werd onderbroken nog diezelfde sabbath voortzet in Kapernaum. En opnieuw neemt Hij het woord. Hij zoekt geen ontferming, maar biedt die door het Woord Zijner kracht. Hij ging doen wat Hij het liefste deed: mensen leren over Zijn Vader. Er staat in de tekst dat Hij 'hen' leerde; heel persoonlijk. Daar zou je toch bij hebben willen zijn, nietwaar?
Er staat zelfs dat Hij op de sabbatdagen (meervoud) leerde; een prekenserie in de diepte! Lijkt je dat geen schitterende gemeenteopbouw? Dat zullen me een leerdiensten zijn geweest?! Geen catechismuspreken van eindeloos dezelfde kadans omdat het zo moet… maar levende leerdiensten. Ik zeg niet dat er geen catechismuspreken moeten zijn, maar het gaat mij om de motivatie waarom je dat zo graag wilt. De Catechismus is allereerst een belijdenisgeschrift: een onder woorden brengen van wat je gelooft; dat kan dus nooit een volledige uitwerking van de gehele Schrift zijn, maar een leerstellige lijn op hoofdpunten. Als alle leerdiensten alleen maar uit catechismuspreken zouden bestaan, blijft er toch nog een hoop van de Schrift ongelezen; want dat andere was op het moment van schrijven van de Catechismus namelijk even niet aan de orde. Belijdenisgeschriften – hoe rijk ook – zijn maar momentopnamen. Van de Catechismus leer ik hoe fout de dwaling van Rome is, maar niet hoe funest de dwaling binnen sommige zich orthodox noemende reformatorische kringen is, vandaag de dag! Evenmin leer ik hoe ik moet omgaan met mijn islamitische buren; moet ik ze verketteren of moet ik ze in liefde tot Jezus lokken?
Hier moet een leerdienst toch om gaan: dat we zitten aan Jezus' voeten en hangen aan Jezus' lippen om Zijn Vader beter te leren kennen! En Jezus zegt Zelf dat een goede huismeester (lees: predikant) uit zijn (door God de Vader toevertrouwde) voorraad altijd weer 'nieuwe en oude schatten' behoort voort te brengen. In die volgorde…