Weglopers, ­meelopers en ­voorlopers

De zoon van de boerenkoning - XIII

Toen zeide Saul tot het volk dat bij hem was: Telt toch en beziet wie van ons weggegaan zij. En zij telden, en zie, Jónathan en zijn wapendrager waren er niet.[…] Saul nu, en al het volk dat bij hem was, werd samengeroepen, en zij kwamen ten strijde[…] Er waren ook Hebreeën bij de Filistijnen, als eertijds, die met hen in het leger opgetogen waren rondom; dezen nu vervoegden zich ook met de Israëlieten die bij Saul en Jónathan waren. […] Alzo verloste de HEERE Israël te dien dage…
1 Samuël 17, 20a, 21, 23a
Wat Jonathan begon was de overwinning nog niet! God gaat ermee aan het werk. Het volk van God had Hem de rug toegekeerd, maar de HEERE is het genadig.
Saul vermoedt dat er een groep uit zijn leger is weggegaan die een slag heeft geslagen onder de Filistijnen. Maar als hij zijn mannen laat tellen, blijkt slechts zijn zoon Jonathan met diens wapendrager te zijn verdwenen. Dat kan volgens hem nooit de oorzaak van het tumult zijn. Er moet een ander oorzaak zijn. En die was er! Saul gelooft niet écht, maar neemt wel een gelovig besluit: hij wil God raadplegen over wat hier aan de hand is en wat hem nu te doen staat.

De Statenvertaling spreekt over de ‘ark’ die hij Ahia wil laten halen, maar we moeten waarschijnlijk denken aan de ‘efod’; immers daarmee werd God gevraagd over zaken die onduidelijk waren? Ahia moet die efod te gaan halen, om zo Gods wil te raadplegen.
Maar als Saul signaleert dat werkelijk iedereen bij de Filistijnen in verwarring is, heeft hij Gods advies niet meer nodig. Hij gaat bij zijn eigen strategisch inzicht te raden. Nú is het tijd om in actie te komen, denkt Saul. Saul en het volk worden bijeengeroepen (vers 20). Rare zin! Door wie dan? Door Ahia?

Als Saul bij het slagveld aankomt, ziet hij direct dat de strijd zonder hem en zijn mannen wordt gestreden. God heeft ‘afvallige Hebreeën’ (let erop dat de Heilige Geest hen nog steeds de naam ‘Hebreeën’ geeft!) ingezet en passeert hiermee Saul en zijn bange legertje van zeshonderd man.
Die weglopers worden nu opeens meelopers. Waren het ­collaborateurs? Waren het ‘foute mensen in oorlogstijd’? Waren het krijgsgevangenen? Dat laatste lijkt onwaarschijnlijk. Overlopers net als David later in Ziklag, dat zou een beter beeld geven van de situatie. Maar in ieder geval zien ze nu het voordeel bij Israël en kiezen voor het gemak van dat voordeel.

Dat gebeurt vandaag de dag nog steeds. Mensen voegen zich nogal makkelijk bij een gemeente waar groei is. Waar een wervelende en inspirerende predikant is en waar ze het ‘naar hun zin’ hebben. Dat zijn mensen die ook weer heel gemakkelijk weglopen, als het minder gaat in de gemeente. Als er zorgen komen, spanningen en liggings­verschillen of een nieuwe predikant die niet zo boeit. Als het Woord van de prediking, niet naar hun zin is. Of als er tegenslagen komen.
Ze tellen de zegeningen slechts in getallen; horizontaal. ­Gemeentewerk is pas succesvol als er zo en zoveel poppetjes aan meedoen; niet als het aantal bezoekers wat klein is, maar daarentegen de gesprekken prachtig de diepte in gaan. Gods werk is namelijk niet te meten, dus zonder écht geloof moet je het maar doen met je ratio, je getallen en je strategische inzichten.
Deze mensen zijn allerminst voortrekkers die tegen de stroom in durven zwemmen. Die vasthoudend blijven staan in Gods dienst, zoals Jonathan. Het zijn geen mensen die zelfstandig durven denken en handelen; die niet afhankelijk zijn van de grootte van de groep. Die zelfs, wanneer iedereen ander denkt, vasthouden aan Gods strategie van de lange termijn en de eeuwige toekomst.

Voortrekkers daarentegen zijn mensen waar je op kunt bouwen, dwars door de verdrukkingen heen. Niet omdat ze zichzelf zoeken of hun ideeën doordrammend propageren, maar omdat het ze om Gods eer te doen is. Jonathan is daarvan een schitterend voorbeeld, zonder dat hij zichzelf daartoe heeft opgeworpen. Vraag het zijn wapendrager maar! Het was puur Soli Deo Gloria!