Wat is geloof? (1)

Het geloof is de zekerheid dat de dingen die we verwachten, ook werkelijkheid zullen worden.
Het is het bewijs van de dingen die we nog niet zien.
Hebreeën 11 : 1

“Ik denk dat de wetenschap eerder ruimte geeft voor het bestaan van een God, dan voor het níet bestaan van een God.” Ik vond het een prachtige conclusie die Kees van der Spek trok in een gesprek met moslim Salaheddine over geloof, evolutie, God en de dood. Hij zei dat dit een uitspraak was van Emanuel Rutten, een Nederlandse wiskundige en filosoof aan de Vrije Universiteit te Amsterdam.

Waar ik moeite mee heb is dat we in de kerk veelal uitgaan van clichées die we bij elkaar instampen. We leven in een wereld die deze clichées niet alleen niet meer kent, maar ook zó weerlegt! En dat weerleggen houden we in de kerk niet bij. We zijn niet up-to-date meer, maar redeneren nog vanuit geschillen met Rome, ketters uit de eerste eeuwen of achterhaald modernisme. Kunnen wij wel een gesprek voeren met kerkverlaters en hedendaagse ongelovigen?

Wat bedoel ik? Als een doorsnee predikant op de preekstoel de vraag stelt: “Wat is een waar geloof?” dan komt er steevast een citaat uit de Heidelbergse Catechismus of de tekst van vandaag! Maar dat is een schoolantwoord voor binnen de kerk; niet voor de wereld buiten. Als je onze dagtekst citeert aan een ongelovige collega die goed thuis is in de wetenschap zal hij een wappie-gebaar maken en zeggen dat geloof tussen jouw oren zit.

Laat die predikant ook eens uitleggen wat er zo sterk is aan deze tekst of dat citaat uit de Catechismus. Ik vrees dat hij dat moeilijk kan, omdat voor hem de ­ingeprente teksten waarheid zijn van waaruit hij met een zekere vanzelfsprekendheid denkt en spreekt. Maar klanken op zich zijn nog geen waarheid.

Kun je met de tekst van vandaag uitleggen wát deze tekst met je doet? Waar voor jou de houvast en zekerheid zit? Of blijkt voor die ongelovige ons geloof toch vooral een aanname van boekjesfeiten te zijn?

De SV vertaalt het zo: “Het geloof nu is een vaste grond der dingen die men hoopt, en een bewijs der zaken die men niet ziet.” De Basisbijbel heeft dat woord ‘hopen’ vervangen door “verwachten dat het werkelijkheid wordt”. Kijk, dát sluit meer aan bij de ongelovige in onze tijd! Het geeft tegelijk de passie aan waarmee we geloven in deze vervulling!

Geloven is dus iets dat met onze innerlijke ­betrokkenheid te maken heeft. Geloven is geen dogma’s ophoesten, een verkooppraatje bij een wasmachine met een vertegenwoordiger die bij alles zegt: “Ik heb dit apparaat zelf ook…” Redeneren met citaten komt minder goed over dan apologetiseren vanuit je hart! Verwachting is iets dat in je hart leeft!