Ben je 'iemand van naam' of 'van Iemand'?

“Toen berouwde het den HEERE, dat Hij den mens op de aarde gemaakt had,
en het smartte Hem aan Zijn hart.”

Genesis 6 : 6

Dit drieluik van Jeroen Bosch (Tuin der Lusten) is op statenvertaling.net gekoppeld aan Genesis 6:2. Vogels waren in de middeleeuwen symbolen van liefde en lust. Wellicht heeft Jeroen in dit schilderij daarom veel vogels verwerkt.

Daar zijn al wat een theorieën op losgelaten: dat God berouw kan hebben. En dat er reuzen waren en zo meer van die vragen. Mensen willen vaak het zogenaamde fijne ervan weten, maar is dat waar de Bijbel ons toe aanzet? Is een crisis over het rijke westen een ding waarmee je moet uitvinden wie de schuldige is of wat de reden van God kan zijn om dit te doen? "Wie heeft er gezondigd?" vroegen de discipelen aan Jezus toen ze een blinde man zagen zitten. "Zijn ouders of hij zelf?" Jezus liet een veel treffelijker weg zien.

Nog even terug naar de vorige overdenking. Daarin zei ik dat God nadacht over een straf, niet in de eerste plaats vanwege de zondige wereld, maar vanwege de geseculariseerde kinderen van Hem. Daar wil ik aan de hand van de vorige verzen even iets bij uitleggen. In vers 1 staat dat "de mensen op den aardbodem begonnen te vermenigvuldigen, en hun dochters geboren werden". En met die mensen worden hier Kaïns nazaten bedoeld. Zij vermenigvuldigen en krijgen dochters; dat is op zich netjes volgens het bevel van God. Hij had de mens opgedragen zich te vermenigvuldigen. Dieren doen dat sinds de zondeval instinctmatig, maar mensen hebben daar ook hun verstand en motieven bij gekregen. Een ziel die nadenkt bij wat hij doet. Alleen wát zij voortbrengen wordt een gevaar. Hoe gaan Seths nazaten daarmee om? Moeten zij daar wel iets mee? God had op zich geen scheiding aangebracht in de mensheid. Dat had de mens zelf gedaan. Kaïn was weggelopen en Enos was de Heere gaan dienen, in het spoor van Abel.

In de volgende teksten zijn niet de nazaten van Kaïn de handelende personen, maar de nazaten van deze Enos! "Gods zonen zagen de dochteren der mensen aan" "zij namen zich vrouwen uit allen, die zij verkozen hadden". Net als Eva: zij zag en nam… en zij gaf aan haar man en hij zag en nam! De kinderen van Kaïn willen genomen worden, maar de kinderen van Enos zijn degenen die deze wens vervullen.

In vers 4 staat ook zo iets, waar je zo overheen leest. Het beschrijft dte tijd dat "Gods zonen tot de dochteren der mensen ingegaan waren, en zich kinderen gewonnen hadden…" De nazaten van Enos hadden kinderen verwekt. Zij zijn de handelende personen. Zij waren geïmponeerd door de reuzen die er onder Kaïns nazaten waren. Ze dachten daar hun eigen veiligheid mee te waarborgen, door zich met die te vermengen. En of dat nu mensen van tien meter hoog waren of geweldig imponerende karakters, laat ik even buiten beschouwing. Waar het mij om gaat is dat Enos' kinderen dus bewust gebruik maken van de wereld om er hun genot en gerief mee te bevredigen. Het mooie, uitdagende uiterlijk van de meisjes en vrouwen van Kaïns clan als ook de sterke en zich opwerkende genen die hij had weten te ontwikkelen.
De kinderen die daaruit voortkwamen noemt de Bijbel "mannen van naam". De Kanttekenaren kleuren dit plaatje in met "Dat is, vermaarde, beroemde mannen, die naar het oordeel der wereld grote dingen hadden uitgericht; gelijk daartegenover gesproken wordt van mensen van geen naam, Job 30:8, waar staat: "Zij waren kinderen der dwazen en kinderen van geen naam; zij waren geslagen uit den lande"." Er ontstonden niet zozeer Goliaths, maar slimme en intelligente mensen die van zich lieten horen; die wat in hun mars hadden en aanwijsbare daden konden stellen waarop ze zich konden beroemen. Trots is een geraffineerde vijand die zich in vele mooie vormen kan uiten. Carrière maken is zo'n valkuil; een topfunctie en topprestatie leveren waar verhalen over te vertellen zijn. Ja eigenlijk alles waarom mensen je zouden roemen (intelligentie, zachtmoedigheid, wijsheid, eruditie, handigheid, vakkundigheid, netheid, toegeeflijkheid, nederigheid, zorgzaamheid, actiefheid, stiptheid, vroomheid etc.) kan een 'man of vrouw van naam' van je maken. Dat is deels wat mensen met je doen, maar deels ligt het ook van jezelf, want je kúnt het nuanceren, maar wil je het ook? Als je zo'n naam maakt, stelt de Bijbel je gelijk aan de geweldigen die er altijd al zijn geweest (vers 4): "die vanouds geweest zijn".

Ben je daarmee een nazaat van Kaïn geworden? Nee, maar je prijst de Heere niet en je maakt ook niet dat anderen jouw Schepper gaan loven en eren. En daarom raakt God vertoornd. Daarom had God berouw. Niet over de weg van Kaïn, al heeft Hij daarover ook verdriet; maar over de weg van Enos' geslacht die 'Gods zonen' worden genoemd. Zeg maar de kerkmensen die het zouden moeten kunnen weten, maar het niet doen! Ze maken zich belangrijk met hun gezift, maar blokkeren de Geest.
De woorden "het berouwde den HEERE, dat Hij den mens op de aarde gemaakt had, en het smartte Hem aan Zijn hart…" zijn niet iets om spitsvondig uit te pluizen, maar om tot je door te laten dringen. Het gaat er niet om dat je kunt vertellen hoe het precies zat met die wezens op aarde, maar dat je even uitzoomt en zie dat God boven alles staat en… er iets van vindt! Je zou deze teksten met huiver moeten lezen. Doe je dat ook? God vindt er dus iets van. Niet onze waarneming is leidend, maar Zijn waarneming is geldend.
En als God in Zijn hart is getroffen roept dat enerzijds toorn op, maar anderzijds daagt de barmhartigheid al weer. Want de mens gaat daar zelf niet uitkomen. Moet de mensen zelf zijn verslaving aan sex opgeven? Zijn hang naar uiterlijke schoonheid? Naar 'er mooi uitzien', 'het leven van een (film)ster leiden' en 'aanzien generen met snel veel geld verdienen'? Moet de mens zelf zijn gedrag aanpassen dat de schepping uitput voor zijn eigen comfort? Ach, daarmee houd satan de mens in een wurggreep. De mens moet niet zelf 'een man van naam' worden, maar moet zich overgeven aan 'De Man van Naam', Die, om zondaars te bevrijden, zó zwaar wou lijden! Alleen Hij is machtig dit weer op orde te brengen. Hij moet wassen (groeien) en wij minder worden. Niet in slaafse onderworpenheid, in stofhappende deemoedigheid en zelfvernedering (want dat staat gelijk aan trots en hoogmoed), maar met de bede "Gedenk mijner nu U in Uw Koninkrijk bent gekomen".
Kinderen Gods die 'naam maken' zijn een gevaar voor Gods Koninkrijk. Het roemen van gelovigen staat haaks op het loven en prijzen van God. In oppervlakkig evangelische kringen zijn het bijvoorbeeld tv-dominees die aanbidders kennen, in zwaar-reformatorische kringen kunnen het zomaar predikers en vrome praters zijn die zich een naam maken.
Hoe hoog wordt het kruis van Christus opgeheven in de levens van christenen? Of wordt de levensstijl van de christen hoog opgeheven? Is het dat schijnheilige "Ben ik het Heere?" of het ootmoedige "Ik ben die man of vrouw."
Die hele crisis van vandaag lijkt volgens sommige mensen vooral kerkmensen te treffen. Nee, ik ga niet met vingers wijzen, maar gaat er in de landelijke pers ook iets gesignaleerd worden van het resultaat van deze crisis in de vooral zwijgende kerk van vandaag? Schrijven Telegraaf, Volkskrant en AD (en natuurlijk ook RD) over mensen die tot God roepen en vertellen wat God aan hun hart heeft veranderd? Wordt de naam van Christus weer openbaar verkondigd in de kerk (!) én in de wereld (in plaats van de wet of de wetteloosheid)? Wordt er onomwonden een goed woord van Hem doorgegeven? Of hebben we alleen maar een boodschap voor eigen kring?