Loop je weg van Gods aangezicht of zoek je Zijn aangezicht?

“En Kaïn ging uit van het aangezicht des HEEREN…”

Genesis 4:16a

Kaïn ging niet terug naar huis, maar koos doelbewust voor de mogelijkheid om het zelf te gaan fixen. Ondernemende mensen denken – veel meer dan anderen – in mogelijkheden. Ze zien kansen en laten zich niet makkelijk uit het veld slaan, als iets niet direct lukt. De mensen die Floortje Dessing bezoekt met haar programma 'Floortje naar het einde van de wereld' zijn bijna allen avonturiers, gelukzoekers en vrijdenkers. Mensen die graag buiten de lijntjes kleuren en vastlopen in de betonnen stramienen en patronen van een overgeorganiseerde maatschappij, met zowel duidelijk afspraken als corrupte dubbele agenda's. Was Kaïn er ook zo eentje?

Laten we ervan uitgaan dat Kaïn er ook zo eentje was. Dat had hij vast van zijn moeder. Zij had altijd netjes binnen de lijntjes gekleurd, maar de slang had haar misleid door te beweren dat die lijntjes niet werkelijk zo waren bedoeld al zij altijd had gedacht. Zo ging ze er anders naar kijken en experimenteerde met die nieuwe werkelijkheid, die gedachte om een andere interpretatie van Gods gebod voor evengoed mogelijk te houden. En blijkbaar was het goed bevallen en leek satan gelijk te hebben, want ze deelde dit enthousiasme met haar man Adam. En pas tóen ontdekten ze dat ze in de val waren getrapt. Argwaan was een nieuwe dimensie die resulteerde in radeloosheid en angst.
Uiteindelijk gaf Adam God de schuld: "De vrouw die Gij mij gegeven hebt…" En die houding bracht hij feilloos over op zijn zoon Kaïn. Want Kaïns houding is niet werkelijk anders dan die van Adam!
We zien Kaïn hier echter God de rug toekeren en vertrekken. Terwijl Adam en Eva werden verdreven van de Hof, door een vurige engel met een flitsend zwaard, zien we Kaïn terugkeren naar het oosten. Zocht hij die engel weer op? Zo lijkt het wel. Misschien moeten we het allemaal niet zo letterlijk lezen wat er staat, maar het leek mij toch een provocatie om juist naar dat 'ten oosten van Eden' te vertrekken. Als Floortje Kaïn zou bezoeken, moest ze in die tijd ook naar het 'eind van de bewoonde wereld'. Het einde, waar juist het begin lag!
Ik lees in dit gedeelte tussen de regels door een stuk nieuwsgierigheid: "Zou die engel er nog steeds staan? Zou dat verhaal van pa en ma wel waar zijn geweest, van dat paradijs? Kom, laat ik er eens gaan kijken. Misschien is het allemaal wel een sprookje geweest…"
Of die engel er nog was? Ja, of dat hele paradijs er nog was? Ik weet het niet. Het Nieuw Jeruzalem zal straks uit de hemel neerdalen. Misschien heeft God dat paradijs wel in de hemel opgetrokken om te herscheppen. Jezus zei immers tegen de moordenaar naast Hem: "Heden zult gij met Mij in het paradijs zijn"?
Dat paradijs… zit dat niet tussen je oren? Kaïn gaat erop uit. Maar de Bijbel noemt het "hij ging uit (weg) van het aangezicht des Heeren"! Dit staat zo diametraal tegenover Mozes diepste wens: "Heere, toon mij nu Uw aangezicht!"
Die uitdrukking 'van het aangezicht des Heeren' komen we vaker tegen in de Bijbel. En in het Oude Testament heeft dat meestal een dreigende, negatieve lading.

• “Want een vuur ging uit van het aangezicht des HEEREN, en verteerde op het altaar het brandoffer, en het vet. Als het ganse volk dit zag, zo juichten zij, en vielen op hun aangezichten.” Lev. 9:24 –> positief
• “Toen ging een vuur uit van het aangezicht des HEEREN, en verteerde hen (Nadab en Abihu die vreemd vuur voor Gods aangezicht brachten); en zij stierven voor het aangezicht des HEEREN.” Lev. 10:2 –> negatief
• “De bergen vervloten van het aangezicht des HEEREN; zelfs Sinaï van het aangezicht des HEEREN, des Gods van Israël.” Richt. 5:5 (fragment uit de lofzang van Debóra) –> zowel positief (voor het verbondsvolk) als negatief (voor de heidenen)

• “En de satan ging uit van het aangezicht des HEEREN.” Job 1:12 –> negatief
• “Toen ging de satan uit van het aangezicht des HEEREN, en sloeg Job met boze zweren, van zijn voetzool af tot zijn schedel toe.” Job 2:7 –> negatief (vanuit satan bekeken) en positief (als je Gods beproeving hierin ontdekt)
• “Maar Jona maakte zich op om te vluchten naar Tarsis, van het aangezicht des HEEREN; en hij kwam af te Jafo, en vond een schip, gaande naar Tarsis, en hij gaf de vracht daarvan, en ging neder in hetzelve, om met henlieden te gaan naar Tarsis, van het aangezicht des HEEREN.” Jona 1:3 (Jona ontloopt zijn roeping met alle gevolgen van dien) –> negatief

In het Nieuwe Testament komen we die uitdrukking slechts één keer tegen, op een bijzondere plek. Petrus en Johannes hebben in Handelingen 3 de kreupele man bij de Schone poort van de tempel in Jeruzalem gezond gemaakt en worden later voor deze weldaad opgepakt. Maar eerst gebeurt er iets dat tot hun arrestatie zal leiden. Je kunt je voorstellen dat die man, die genezen is, niet weet wat hem overkomen is. Hij springt op en jubelt het uit, geeft luidkeels God de eer! Nou, dat wordt gehoord en gezien op het tempelplein. De mensen kennen die man, maar dat hij daar huppelt, klopt niet met het plaatje dat ze nog van hem hebben. Het gevolg is dat de massa naar Petrus en Johannes toeloopt. Is er een nieuwe Jezus opgestaan? Nee, kijk, dat zijn twee discipelen van die rabbi uit Galilea! Ze doen dezelfde opzienbarende dingen als Hij! Met verbazing staren ze Petrus en Johannes aan. En dan kan Petrus niet anoniem meer blijven: “Gij Israëlietische mannen, wat verwondert gij u over dit, of wat ziet gij zo sterk op ons, alsof wij door onze eigen kracht of godzaligheid dezen hadden doen wandelen?” In no time staat Petrus te preken en met grote stappen beent hij door de historie van het Joodse volk. Via Abraham, Izak en Jacob is hij binnen één regel bij Jezus, Gods Kind! Hij confronteert het volk keihard met de moord die zij op hun geweten hebben. Want hoewel Jezus Zijn verlossingsplan uitwerkte, bleef het feit wel regelrechte moord!

“En nu, broeders, ik weet, dat gij het door onwetendheid gedaan hebt, gelijk als ook uw oversten.” (Petrus is bijzonder mild in zijn preek!) “Maar God heeft alzo vervuld, hetgeen Hij door den mond van al Zijn profeten te voren verkondigd had, dat de Christus lijden zou. Betert u dan, en bekeert u, opdat uw zonden mogen uitgewist worden; wanneer de tijden der verkoeling zullen gekomen zijn van het aangezicht des Heeren, en Hij gezonden zal hebben Jezus Christus, Die u tevoren gepredikt is; Welken de hemel moet ontvangen tot de tijden der wederoprichting aller dingen, die God gesproken heeft door den mond van al Zijn heilige profeten van alle eeuw.”

Die kreupele was weer in staat gesteld om te lopen. Dat bevel had Petrus in Jezus' Naam gegeven: “in den Naam van Jezus Christus, den Nazarener, sta op en wandel!” Deze man staat op en … volgt Jezus. Kaïn staat op en vertrekt van Gods aangezicht.

Adam en Eva verborgen zich voor Gods aangezicht, toen ze hadden gezondigd (Gen. 3:8).

Toen God boos was op het volk Israël, omdat het zwaar gezondigd had, sprong Mozes in al zijn nietigheid in de bres. De Heere had gezegd: “Zou Mijn aangezicht moeten medegaan, om u gerust te stellen?” Toen zei Mozes tegen de HEERE: “Indien Uw aangezicht niet medegaan zal, doe ons van hier niet optrekken!”

Kaïn stelt de vraag niet eens, terwijl de Heere aanbood om hem te beschermen. Hij wil het zelf gaan fixen. Ikke zelf doen. En God? Hij weet toch dat dat op niks moet uitlopen? Hij laat hem gaan. Niet uit hardigheid en niet onbewogen. Maar gekwetst. Een angstaanjagende werkelijkheid.

Lange tijd lijkt er een opgaande lijn van welvaart. Kaïn weet de balans tussen gevaar en veiligheid, tussen gezondheid en ziekte, tussen zwakheid en kracht goed in zijn eigen voordeel te laten doorslaan. We zullen dat nog zien. Totdat God een spaak in dat wiel steekt. 

God zei er verdriet van te hebben de mens te hebben gemaakt. Nee, echt? Kan God verdriet hebben? Dat is een beangstigende werkelijkheid. Dat moet misgaan. Maar zelfs in dat oordeel creëert God te Zijner tijd een ark tot behoud van Noach en zijn gezin, en talloze dieren!

In het laatste der dagen zal God iets dergelijks doen. Wat zei Petrus? “…wanneer de tijden der verkoeling zullen gekomen zijn van het aangezicht des Heeren…” De Kanttekeningen leggen summier uit: "Dat is, der verkwikking van de gelovigen, die de hitte der vervolgingen in deze wereld onderworpen zijn." Tekstverwijzingen geven ze ons mee:

Ps. 66:12  Gij hadt den mens op ons hoofd doen rijden; wij waren in het vuur en in het water gekomen; maar Gij hebt ons uitgevoerd in een overvloeiende verversing.
Jes. 28:12  Tot dewelke Hij gezegd heeft: Dit is de rust, geeft den moede rust, en dit is de verkwikking. Doch zij hebben niet willen horen;
Jer. 6:16  Zo zegt de HEERE: Staat op de wegen en ziet toe, en vraagt naar de oude paden, waar toch de goede weg zij, en wandelt daarin; zo zult gij rust vinden voor uw ziel. Maar zij zeggen: Wij zullen daarin niet wandelen.

Als je het leest zoals de Kanttekenaren het schetsen, betrek je het op de kerk. Maar Petrus spreekt hier heel duidelijk tot het Joodse volk; en ik denk dat daar de tweede vervulling van deze belofte betrekking op heeft. Als Jezus ten gerichte komt, zal dat voor Zijn volk een verkoeling zijn. Dan zal recht worden gedaan. Daarom moeten ze voor die tijd 'verbeterd', bekeerd zijn. De bekering van Israël zal iets groots zijn. Maar het blijft onbetwist dat jij en ik persoonlijk gered, gebeterd, moeten zijn. God de Vader verborg één ogenblik (van drie uur) Zijn aangezicht voor Zijn Zoon, opdat Hij het voor ons nooit meer verborgen hoefde te houden. Daarom verwachten wij Hem, met een groot verlangen. Dus met welke bril je deze tekst ook leest: Jezus komt eraan! Je kunt Zijn voetstappen al horen.

Nee er komt geen boot, ark, of een leger dat ons te hulp komt, maar Christus Zelf komt! Hij neemt Zijn bruid mee naar huis. Daar kan nooit een ziekte of zonde meer bij hen komen. Daar zullen we altijd Zijn aangezicht zien.

De voorzegde pandemiën zijn er een voorteken van. Staar je niet blind op deze omstandigheden, hoewel ze heftig zijn. Hef je ogen op: zoek het aangezicht van God juist op en … loop er niet van weg, zoals Kaïn! Want je redding, de verkoeling, is nabij!