De aarde geeft zijn vermogen niet meer

"Als gij den aardbodem bouwen zult, hij zal u zijn vermogen niet meer geven…"

Genesis 4:12a

Kaïn, zo schreef iemand, werd veroordeeld tot een nomadenbestaan. Dat zou kunnen en dat is in zekere zin ook wel het gevolg geworden van zijn keuze. Maar waarom zouden we niet even stilstaan bij hoe zijn keuze had moeten zijn? Hoe het dus anders had gekund. Dat is niet maar wat gefantaseer. Het is de reële overweging dat er tijdens een keuzemoment ook altijd een andere mogelijkheid bestaat.

 

Wat nu, als Kaïn voor God had gebogen? Als hij op zijn knieën was gevallen en had beleden dat hij had gezondigd? Schuld belijden rekent God tot 'weldoen', het goede doen. Daarover had Hij tegen Kaïn gezegd in vers 7: "Is er niet, indien gij weldoet, verhoging?"

Een pelgrim is op aarde een doorreiziger, maar niet perse een nomade. Op Wikipedia las ik dat er drie soorten nomaden zijn:

1. jager-verzamelaars die tussen jachtgronden reizen;
2. pastorale nomaden in de eigenlijke betekenis van het woord, die met hun vee tussen weidegronden reizen. Dit zijn de nomaden in oorspronkelijke zin (νομή = (Grieks) weide, νομεύειν = weiden, laten grazen, hoeden);
3. nomaden die tussen de verblijfplaatsen van hun klanten reizen, zoals sommige zigeuners, een latere ontwikkelingsvorm.

De mens is sinds zijn verdrijving uit het paradijs geneigd om jager-verzamelaar te zijn. Dat gedrag uit zich niet alleen bij rampen en crises wanneer er hamstergedrag (zoals nu met het wc-papier) ontstaat, maar let ook op wanneer er op een beurs of markt 'gratis dingen' te krijgen zijn! De mens is altijd bang dat hij nu iets kan krijgen en wellicht straks niet meer. 

Ook die nomadevorm van het tussen je klanten pendelen heeft niet het pelgrims-aspect. Het is wel minder bezig met het hier en nu voor wat betreft opsmuk en pronk van woning en bezit, maar toch… Misschien komt de pastorale nomade nog het dichtst bij de pelgrim, in zijn zorg voor de beesten die aan hem zijn toevertrouwd. Al blijft die kudde zijn inkomen en eten…

De pelgrim die wij behoren te zijn, is op reis naar Huis; onderweg lapt hij schoenen, hoedt hij schapen of heeft hij een kantoorbaan. Maar het werk is ter onderhouding van zijn of haar gezin en de behoeftigen die op zijn of haar weg worden geplaatst.

Je reis kan nomadisch aandoen: zwervend van de ene weide naar de andere, als een kudde achter een herder aan. Maar het hoeft niet perse het ruwe bestaan te betekenen van hen die een imperium voor zichzelf willen opbouwen en uitbouwen. Alles wordt eraan opgeofferd, maar wie zal het na hun dood overnemen en conserveren?

Kaïn koos ervoor om zijn eigen weg te gaan. Dat deed hij op basis van zijn eigen interpretatie van Gods woorden. Echter, hij had de Heere niet goed begrepen. God had gezegd dat het land niet meer zijn 'vermogen' zou geven.

Voor het woord 'vermogen' worden in het Oude Testament diverse woorden gebruikt:

• Gen. 4:12 'koach' of 'kowach' = macht, menselijke kracht, opbrengst of rijkdom;
• Gen. 34:29 'chayil' = kracht, macht, rijkdom, doeltreffend;
• Deut. 6:5 'm@'od' = macht, kracht, overvloed, veelheid
• Deut 28:32 'el' (!) = God, engelen of kracht, macht.

Ik vermoed dat de betekenis van de eerste drie niet werkelijk verschillend is. Wat het 'vermogen' in onze tekst betreft: het land kent opbrengst. En aan die opbrengst zit een grens, een uiterste grens. Nou, díe grens zal voor Kaïn dus bij lange na niet meer worden gehaald. In die uiterste grens zit, simpel gezegd, de 'overwaarde', de winst. Dat is dus méér dan we strikt nodig hebben. Overwaarde of winst is nuttig om te sparen voor slechtere tijden. Een batig saldo is voldoende om van te leven. 

De Heere Jezus leert ons bidden om ons dagelijks brood. Elke dag weer opnieuw bidden om voldoende eten. Dat was voor Kaïn te ingewikkeld, te afhankelijk.

De crisis van 2008 heeft ons voorzichtig gemaakt. Maar de welvaart van de afgelopen paar jaar bracht ons 'oude patroon' toch weer aan het licht. We hebben er niet zo heel veel van geleerd, wel? hooguit dat we meer veiligheid hebben willen inbouwen in onze bestaande systemen en denkpatronen.

Overbevissing, megastallen, plastic soep in de oceanen, zeespiegelstijging, smeltend Poolijs, klimaatdoelen die wel gesteld worden maar niet gehaald worden vanwege winstmarges die in het gedrang komen… De aarde is geschapen met een enorme capaciteit. Evenals de zon. Maar uitbuiting en verspilling zijn identiek aan satans influistering: "Is het wel echt zo dat God gezegd heeft dat…?"

Dat gedrag zal resulteren in het scenario dat de aarde zijn vermogen niet meer zal geven.

Is het niet opmerkelijk dat deze enkele weken corona-crisis al meetbaar meer hebben opgeleverd in het milieu dan alle dure vergaderingen die van alles beloofden maar niets waarmaakten? Als men in China weer een blauwe lucht ziet, als de vogels weer fluiten in Wuhan en smog verdwijnt bij deze radicale afname aan verkeer en vervuiling, dan heb je toch niet veel fantasie nodig om te zien dat er iets fundamenteel mis is met onze wil om goed rentmeester op aarde te zijn?