Als God geen wonderen doet in jouw gemeente

En Hij zeide: Voorwaar Ik zeg u, dat geen profeet aangenaam is in zijn vaderland.

Maar Ik zeg u in der waarheid: Er waren vele weduwen in Israël in de dagen van Elias, toen de hemel drie jaren en zes maanden gesloten was, zodat er grote hongersnood werd over het gehele land.

En tot geen van haar werd Elias gezonden, dan naar Sarepta Sidonis, tot een vrouw, die weduwe was.

En er waren vele melaatsen in Israël, ten tijde van den profeet Elisa; en geen van hen werd gereinigd, dan Naäman, de Syriër.

Lukas 4 : 24-27

Dat God Zich over een heiden ontfermt en aan 'gewone kerkmensen' voorbijgaat is ook in sommige kerkelijke kringen onverteerbaar. Als men geen Statenvertaling gebruikt, geen Cathechismuspreken beluistert en geen oudvaders leest kan het nooit wat zijn. Waar is die Naäman zijn lange bekeringsweg? En hoe kan hij, als hij zou zijn bekeerd, dan toch naar die afgodstempel blijven gaan. Menig westerse hypercalvinist zou het niet kunnen doen met zo'n gemakkelijke wedergeboorte!

Jezus zoomt verder in op dat 'vaderland' van de profeten, waarvan Hij de voornaamste is. Hij stelt zelfs dat 'geen' profeet aangenaam is in zijn eigen vaderland. Je kunt die frase ook vertalen met 'geen profeet kan goeddoen in zijn vaderland'. Jezus sluit Zich aan in die rij. Dat vaderland – dat land van de oude Adam – spuugt zulke mensen uit, doodt ze, al dan niet op lugubere wijze.

Nog even terug naar de Schriftlezing die Jezus daarnet deed. "De Geest des Heeren is op Mij, daarom heeft Hij Mij gezalfd; Hij heeft Mij gezonden, om den armen het Evangelie te verkondigen, om te genezen, die gebroken zijn van hart; om den gevangenen te prediken loslating, en den blinden het gezicht, om de verslagenen heen te zenden in vrijheid; om te prediken het aangename jaar des Heeren." En dan die samenvattende woorden van Jezus: "Heden is deze Schrift in uw oren vervuld."
Waar bleef die genezing bij Zijn stadsgenoten? Waar de bevrijding en de vrijheid? Waar bleef dat jubeljaar voor hen? Profeet, leg het ons een uit! Waarom zien we daar niets van?

Visie op de eigen traditie

Het probleem van groepen van mensen is dat men de groep als ijkpunt heeft. Als men al zover komt dat men een gezamenlijke visie heeft ontwikkeld over bepaalde thema's, loert een probleem om de hoek; namelijk dat vanuit die visie alle dingen worden beoordeeld op juistheid. Dat zit ons in het bloed sinds Genesis 3. En is ook niet direct verkeerd. Bepaalde ervaringen kunnen tot een inzicht leiden, maar ook visies van mensen uit het verleden. Wel loop je het gevaar onderhevig te zijn aan een bepaalde sociale controle, zo niet groepsdruk.
Eigen traditie tot maatstaf verheffen is wel een risicovolle zaak. Binnen de kerk zie je hier en daar bijvoorbeeld een star stramien over 'hoe een mens bekeerd moet worden'. Terwijl in andere delen van het kerkelijk spectrum de geestesgaven een Schibboleth zijn geworden.
Terug naar Nazareth; hier doet zich nog een ander probleem voor. Men stelt in stilte bepaalde verwachtingen; echter deze worden bijna automatisch niet vervuld, omdat deze niet bekend zijn. Het probleem dat Jezus overal wonderen doet, behalve in Zijn 'eigen stad' heeft een roddel op gang gebracht in het onzichtbare circuit, dat dit toch onbehoorlijk is. Op zijn minst moet Jezus toch in Zijn 'vaderland' bovenal wonderen doen?! Dat claimende gedrag heeft zich ook ontwikkeld onder de Joden die Gods Verbondsvolk waren en zijn; en daardoor dachten dat God buiten hen om geen bekering kon doen. Je moest Jood worden om kind van God te kunnen zijn. Ik vrees dat die visie veel kerken in de rechterflank ook niet vreemd is; in die zin dat men niet vindt dat men Jood moet worden, maar bijv. GerGeminNed'er of GerGem'er of juist HHK'er, terwijl er ook stemmen zijn die het voor onmogelijk houden dat Gods zegen terecht kan komen buiten de volkskerk, die sinds 2004 de naam PKN draagt. Weglopen vanwege de ongezonde en onzalige beklemming is eigenlijk je eigen rampzaligheid tegemoet rennen. Dat is overigens iets anders dan uit volle overgave lid zijn van een bepaald kerkgenootschap, omdat je weet en ervaart dat God jouw dáár geplaatst heeft. Het is namelijk niet om het even waar je je bevindt. Maar vanzelfsprekendheid is dodelijk.

Visie op andere tradities

Om door dat denken een streep te zetten (en de mensen wakker te schudden uit hun eigen introverte visie) gaat Jezus Zichzelf, ik vond dat in een interessante bachelorscriptie van Martin Bil, in de lijn van Elia en Eliza zetten. Zowel Elia als Eliza waren bepaald niet geliefd in hun eigen vaderland. Sterker nog: Jezus haalt het fenomeen voor het voetlicht dat zij duidelijk hun koningen passeerden en zich tot buitenlanders wendden. Dit om hun eigen koning niet te skippen, maar om die tot inkeer te brengen. Jezus plaatst Zijn handelen (buiten Nazareth) dus in die lijn. Het uitblijven van wonderen zou dus tot inkeer en bekering moeten leiden.
Men was geneigd te denken: "Waarom zij wel en wij niet?" Wel… dit is het antwoord. Waren die anderen beter? In het geheel niet. Als dit tot de mensen in Nazareth doordringt – hoewel zij aanvankelijk nog wel enigszins welwillend naar Jezus luisterden – slaat de vlam in de pan en ontstaat de commotie met bijna dodelijke gevolgen in de volgende verzen.

Visie op buitenstaanders

Maar wat was de boodschap in het gedrag van die heidenen, die Jezus als voorbeeld neemt? Nou, wellicht zou je bij die weduwe in Zarphat of Sarepta nog kunnen denken dat ze heel gehoorzaam was richting Gods bevel. Ze deed zonder tegensputteren wat Elia haar opdroeg. Dat zou ook in de lijn liggen van Jezus' uiterst felle woorden in Lukas 11:29-32:

"En als de scharen dicht bijeenvergaderden, begon Hij te zeggen: Dit is een boos geslacht; het verzoekt een teken, en hetzelve zal geen teken gegeven worden, dan het teken van Jonas, den profeet. Want gelijk Jonas den Ninevieten een teken geweest is, alzo zal ook de Zoon des mensen zijn dezen geslachte. De koningin van het Zuiden zal opstaan in het oordeel met de mannen van dit geslacht, en zal ze veroordelen; want zij is gekomen van de einden der aarde, om te horen de wijsheid van Salomo; en ziet, meer dan Salomo is hier. De mannen van Nineve, zullen opstaan in het oordeel met dit geslacht, en zullen hetzelve veroordelen; want zij hebben zich bekeerd op de prediking van Jonas; en ziet, meer dan Jonas is hier!"

Directe gehoorzaamheid van kinderen buiten het verbond zou hen dan stellen bóven de continue ongehoorzame traditionele verbondskinderen. Maar ja, er is ook Naäman, die boos wegreed na de opdracht van Elisa. Zeker, hij liet zich overreden door zijn knechten, maar dat ging met horten en stoten.
En … dan is daar bij Naäman nog dat vervelende open eindje dat hij vroeg om toestemming om gewoon naar de afgodstempel van Rimmon te mogen blijven gaan met zijn heer de koning van Damaskus. Hoe kan dat toch? Hoe kan zo'n mens nou zalig zijn? Ik weet nog dat mijn moeder zich afvroeg hoe dat toch allemaal moest met die zich christen noemende, luid jubelende negers in Amerika: "Die geloven allemaal zo anders". Tja… het past niet zo in ons plaatje. Maar wat gaat het ons aan? "Volg gij Mij," zegt Jezus. Wat nou als die Naäman toch zalig wordt? Wat nou als die mensen in Kapernaüm wel wonderen te zien krijgen en jullie in Nazareth niet? Wat nu als alle weduwen in Israël het zonder een wonder moesten doen, terwijl die weduwe in Sarepta God leerde kennen door een bijzonder wonder? Volg gij Mij!
Het is genade en Gods soevereiniteit. Maar wat er ook gebeurt: we moeten niet bij een wonder blijven staan kijken. Geen toeschouwers blijven, maar ons bekeren. Geraakt door een wonder óf geraakt doordat God ons passeert met Zijn wonderen. Blijkbaar is dat al veelzeggend genoeg voor ons!