Hype-predikers zijn onheil-predikers

Wuivend riet, wervelende predikers zijn soms precies zo; maar pas op!

"Als nu dezen heengingen, heeft Jezus tot de scharen begonnen te zeggen van Johannes:
Wat zijt gij uitgegaan in de woestijn te aanschouwen?
Een riet, dat van den wind ginds en weder bewogen wordt?"
Mattheüs 11 : 7

Even heb ik overwogen om vers 8 en 9 er ook maar bij te nemen, want het lijkt allemaal meer van hetzelfde… Maar bij nader inzien geloof ik toch dat dit vers vandaag de dag heel actueel is en daarom wil ik er afzonderlijk bij stilstaan. Jezus spreek over mensen die uitzwermen naar predikers die als een wapperend rietstengeltje zijn; nu zijn ze zus, dan weer zo; heen en weer… En ze kramen er van alles uit. Het bekt lekker, maar klopt het wel? Wervelende predikers, maar wat is het effect? De hype en het onheil!

De golfbeweging van de hype

Wat is een goede prediker? Jezus zegt daarover in Mattheüs 13 : 52: "Daarom, een iegelijk Schriftgeleerde, in het Koninkrijk der hemelen onderwezen, is gelijk aan een heer des huizes, die uit zijn schat nieuwe en oude dingen voortbrengt." Je hebt predikanten die graag platgetreden paden bewandelen, en niet alleen in termologiën maar ook in tekstkeuzes. Daarover zeg ik: stilstand is achteruitgang.
Maar waar ik in deze tekst voor wil waarschuwen is het fenomeen dat er soort dwangmatig nieuwe dingen moeten worden gezegd om maar nieuwe dingen te zeggen. En meestal om de aandacht op zichzelf te vestigen en niet in eerste instantie op de Koning der Kerk. Dit soort predikers vervallen snel in thema-preken, waarbij grote delen van de Schrift structureel buiten beeld blijven. Zij hebben ook hun stokpaardjes, items die iedere preek weer terugkomen. En ze stellen zichzelf in de spotlights. En hun toehoorders vliegen van de ene preekbloem naar de andere, onrustig zwermend op zoek naar nieuwe dingen, hypes.
Paulus vertelt in Handelingen 17 over zulke mensen: "Die van Athene nu allen, en de vreemdelingen, die zich daar onthielden, besteedden hun tijd tot niets anders dan om wat nieuws te zeggen en te horen." Trendwatchers zijn zulke mensen. Waar vul je toch je tijd mee, als je denkt aan de eeuwigheid? We zijn zo druk met jongeren die grote delen van hun tijd verdoen met gamen; en terecht. Maar grote mensen kunnen er ook wat van, door aldoor maar druk te zijn met hypes, lifestyles in interieurs, mode, tuin, vakantie, auto's en noem maar op. Voorop lopen in trends.
Maar voor je het het weet is de hype weer 'uit' en vliegen de mensen naar elders. Het is een type sectarisme waarbij je maar voor een korte tijd 'aandacht' en 'gehoor' hebt. En dit soort hype-predikers – juist ook binnen geloofsgemeenschappen en kerken – binden wel voor een korte tijd toehoorders aan zich, maar vliegen zelf weg of – nog triester – men is ze al snel weer zat. En dan? En wat laten ze achter? Structurele geloofsopbouw is wat anders dan allerlei geestelijke hypes navolgen, talloze opzwepende of emotionerende bijeenkomsten aflopen. Onrustig is het hart, tot het rust vindt in U! Augustinus is hyperactueel.

De golfbeweging van het onheil

Wat voor schade veroorzaakt die oppervlakkigheid, die vluchtigheid? Wat is het onheil dat deze hypes teweegbrengen. Laten we eens een paar effecten bekijken.

• Geen lust tot meditatie. Rustig bepeinzen van Gods Woord is er niet bij of kost enorm veel moeite. Dingen ernaast lezen die de teksten kunnen verhelderen, is te ingewikkeld. Men gaat af op wat hype-voorgangers wervelend kunnen uitleggen, zonder het te toetsen; want toetsen is anno 2016 argwaanwekkend, nietwaar?
• Moeite met diepgang. Kritisch zijn op oppervlakkige preken wordt al gauw als afbrekende kritiek gezien. Als het maar lekker is of lekker klinkt, dan is het voldoende. Het moet niet teveel inspanning kosten. Verbanden zien, lijnen ontdekken, doordenken, het zou allemaal te drempelopwerpend zijn en we moeten integendeel drempelverlagend zijn als kerk in deze moderne tijd.VLUCHTIGHEID is de trend van deze tijd. Maar dodelijk voor beklijving!
• Ondoordachte meningsvorming. Op basis van gevoelens worden dingen geponeerd, maar niet of nauwelijk getoetst. Waar staan we voor? Wat zegt het Woord? Als iemand dingen poneert die niet waar zijn, maar de mensen in zijn groepje hebben ook weinig kennis dan zal men het over het algemeen klakkeloos over- of aannemen. Ik schrik vaak van het feit dat mensen zo gemakkelijk knikken en terugdeinzen voor nuancering en kritische kanttekeningen.
• Geen doorzettingsvermogen. Als de prediking eens een periode zwaar, moeizaam is, als er predikers komen die weinig preektalent hebben (begrijp me goed dat ik matige voordacht onderscheid van bewust wangedrag en stemmingmakerij) dan vliegt men snel weg, op zoek naar wervelender voordracht, ongeacht de boodschap.
• Vlindergedrag. Wisselende relaties zijn fnuikend voor trouw en liefde. Dat is op sexueel gebied zo, met alle medische gevolgen. Maar dat is op geestelijk terrein niet anders. Ten diepste vind je het dan nergens en beland je op een terrein waar je een zeer gemakkelijke speelbal van satan wordt. Niet is zo gevaarlijk voor een zondaar die in eigen kracht deze geestelijke strijd moet gaan voeren.

De Kanttekeningen wijzen naar Paulus' woorden in Efeze 4

14. Opdat wij niet meer kinderen zouden zijn, die als de vloed bewogen en omgevoerd worden met allen wind der leer, door de bedriegerij der mensen, door arglistigheid, om listiglijk tot dwaling te brengen;

15. Maar de waarheid betrachtende in liefde, alleszins zouden opwassen in Hem, Die het Hoofd is, namelijk Christus;

16. Uit Welken het gehele lichaam bekwamelijk samengevoegd en samen vastgemaakt zijnde, door alle voegselen der toebrenging, naar de werking van een iegelijk deel in zijn maat, den wasdom des lichaams bekomt, tot zijns zelfs opbouwing in de liefde.

Ik sluit af met een dringend en gezond advies van Paulus aan zijn geestelijke zoon Timotheüs, aan het einde van het vierde hoofdstuk van zijn eerste brief: "Heb acht op uzelven en op de leer; volhard daarin; want dat doende, zult gij en uzelven behouden, en die u horen."