Het summum van negeren, met de juiste focus

Daarbij moeten we alleen op Jezus letten, want Hij is onze Leider. Hij wijst ons de weg en gaat voor ons uit. Hij is ons voorbeeld in het geloof. Hij verdroeg de dood aan het kruis en alle schande, omdat Hij wist hoe blij Hij daarna zou zijn. Nu zit Hij naast God op de troon.
Hebreeën 12 : 2

De StatenVertaling spreekt over Jezus Die “het kruis heeft verdragen en schande veracht”! Dat wat jou veracht, verachten. Trotseren wat jou kleineert. Negeren wat jou negeert en door verklaren wat jou doodverklaart. Het lijkt geweld tegen geweld, maar het gaat dieper! Beter nog: het gaat hoger!

We leren elkaar prioriteiten te stellen. Wat het belangrijkste is moet je ook als eerste aandacht geven. Wat het eerste af moet, moet je ook het eerste oppakken of aanpakken. Dat is hoe je je lijstje zorgvuldig kan afwerken.

Wel, houd dat beeld even vast. In het geloofsleven gaat het eigenlijk ook zo. Jezus leert ons om eerst het Koninkrijk van God te zoeken en al het andere zal je worden toegeworpen. Geestelijk gezien is dat dus prioriteiten stellen. Zover kunnen we de Bijbel nog wel volgen. Maar nu gaat het om verdrukking: ook dan moet je, wat prioriteit verdient, ook prioriteit geven! Hoe doe je dat?

Paulus vergelijkt het leven van het geloof met een wedstrijd. Topsporters leren om prioriteiten te stellen en alles op te geven, dat om aandacht zeurt, ten gunste van hun prestaties. Alle aandacht en energie moet in de training en straks ook de ­wedstrijd worden gestoken. Want als je je laat afleiden zul je nooit de finish op tijd halen, laat staan de eerste prijs behalen!

Nu zit er aan dat beeld een enorm gevaar. Dat is: dat je gaat denken dat er maar eentje de eerste kan zijn en dat jouw prestaties ertoe doen om zalig te worden. We moeten van een paar cliché-fouten af. Ten eerste: wie tot geloof komt, is reeds winnaar in Christus. Het gaat hier niet om ‘tot geloof komen’, maar om ‘volhouden ondanks de verleiding om de moed te laten varen’. Schade loop je niet op door schande, maar door afleidingen, vérleidingen!

In het gewone leven kan het voorkomen dat je in de ‘overleef-modus’ komt. Dat is een houding, waarin je je niet meer afvraagt wat de economische en voordeligste manier van leven is, maar je akkert door om het pijnlijke simpelweg achter je te laten.

Nou, dáár zet Paulus ons niet toe aan. We moeten op Jezus zien, omdat Hij de juiste prioriteit stelde: de heerlijkheid bij Zijn Vader, die écht helemaal opweegt tegen de schande die Hij moest lijden. Negeer de beschadigingen, acht de schande niets waard en focus je op Gods heerlijkheid als de hoogste en meest werkelijke realiteit!

Geeft God je met Jezus een dode mus?

Al deze mensen zijn door hun geloof een voorbeeld voor ons. Toch hebben zij geen van allen de belofte van God werkelijkheid zien worden. Want God had een beter plan, waardoor zij tegelijk met ons volmaakt gemaakt zouden worden.
Hebreeën 11 : 39-40

Zit daar in die laatste woorden toch een bepaalde ruimte in voor het Joodse volk, wat betreft de weg waarlangs zij zullen zalig worden? Laten we eerlijk zijn: dit zijn merkwaardige woorden, een beter plan waardoor (of zodat) ze “zonder ons niet volmaakt zouden worden” (SV).

De gelovigen uit het Oude Testament hebben Jezus niet gezien, leefden en stierven vóórdat Hij het offer voor hun zonden kon brengen. Hoe werden zij dan zalig? Op voorhand? Als een soort tegoedbon? Of moesten zij na hun dood nog een tijd in een soort wachtkamer wachten tot Jezus opstond uit de dood?

De Kanttekeningen houden het naar mijn gevoel erg vaag: “was de volmaaktheid al tijdens het Oude Testament geweest, zo zou het Nieuwe niet nodig zijn geweest, en zij zouden hun volmaking uit een andere oorzaak hebben gehad dan wij. Zonder ons kan dan bekwamelijk genomen worden voor door een andere oorzaak dan wij.” Ze lijken bang voor die mogelijkheid!

Maar er is nog iets anders: deze gelovigen zijn een voorbeeld voor ons, want zij hebben die belofte (Jezus Christus) niet verkregen (in vervulling zien gaan), maar ze geloofden God tóch op Zijn woord! En dat neemt God in positieve zin hoog op. Hem blind op Zijn woord geloven, vertrouwen dwars tegen het ogenschijnlijke tegendeel in, beloont Hij groots!

Het geloof is toch een gave van Hemzelf? Dan beloont Hij niet mijn geloof maar Zijn eigen werk? Ja, precies! Maar zo voelt het niet! Geloof is geen chip die God in je hart klikt en dan word je als een robot geupdate of geupgrade. Geloof gaat dwars door je ziel, je gevoel. Elke vezel van je bestaan is ermee gemoeid. Dat voel je, dat ervaar je, dat merk je.

Ik vind het wat te simpel gezegd als mensen het geloof van het gevoel willen loskoppelen. Dat was bij Abraham, om maar iemand te noemen, ook niet zo. Hij liep klem met de belofte. Of David… hij vreesde vandaag of morgen nog door het zwaard van Saul te sneuvelen. En wat gebeurde er in zijn gevoel, toen hij hals-over-kop Jeruzalem moest verlaten, op de vlucht voor zijn zoon Absalom?

Blij zijn met een belofte, die niet in vervulling lijkt te gaan… is dat geen dode mus? Als je zonder geloof kijkt komt dat inderdaad zo over. Maar daarom is ook in het vertrouwen elke vezel van je ziel erbij betrokken; je klampt je krampachtig aan God vast: “U hebt het toch beloofd? Hoe moet dat nu?” Dat is geen ongeloof, maar de bede om rust in je onstuimig hart. Jezus moet ook in mijn gevoel geen dode mus worden, maar een levende realiteit blijven! zijn u

Wat ben je waard mét Jezus?

Anderen zijn uitgescholden en geslagen, geboeid en gevangen gezet. Ze zijn doodgegooid met stenen, gemarteld, doorgezaagd, onthoofd. Ze hebben rondgezworven in schapenvachten en geitenvellen, hebben honger en dorst geleden, zijn vervolgd en mishandeld. Maar het deed hun niets…
Hebreeën 11 : 36-38a

Zomaar een greep uit het Hebreeën 11, dat zo hooggestemd begon over het geloof van ‘geloofshelden’. We waren zo benieuwd over hoe ze dat deden, niet? Deze keerzijde is er helaas ook. Jezus volgen is niet de powervrouw of superman uithangen in het geloof, maar dat is Zijn smaadheid dragen.

Al die dingen hebben echt wel impact op je! Het is niet zo dat dat alles je niet meer raakt als je gelooft. Daarom is de vertaling van de Basisbijbel niet zo gelukkig: “Maar het deed hun niets…”

In de SV staat: “(Welker de wereld niet waardig was)”. Wat betekent dat in duidelijk Nederlands? Betekent dat dat de wereld voor hen niets waard was? Nou, niet niets… Ze gingen inderdaad niet op in de wereld van hun dagen. Maar het betekent iets anders. De HSV vertaalt het met “De wereld was hen niet waard.” Dat klinkt arrogant, toch?

Waren de mensen van de wereld te min voor hen? Daar kom ik later op terug. Wat het betekent is dit: in de ogen van de mensen van de wereld stelden deze Christenen niets voor. Wat een sukkels, om zo bewust voor een leven in verdrukking te kiezen! Dat hoeft toch niet? Nou, deze mensen hadden verder leren kijken!

Sterker nog, lees de Kanttekeningen: “De wereldse mensen hielden zulke gelovigen voor een uitvaagsel der wereld, maar de apostel getuigt daarentegen dat de wereld hun niet waardig was, en dat daarom God hen als buiten het gezelschap der wereld onderhield; zoals David lang in de wildernissen dwaalde, en Elia tijdens de vervolging onder koning Achab; en ook die honderd profeten die door Obadja in de spelonken verborgen waren, werden onderhouden.”

Juist door die hoek van de klappen te kiezen, waren ze beter af, want God was aan hun zijde! Die profeten kenden Jezus nog niet en ook Elia en David geloofden nog niet concreet in Jezus, zoals wij Hem kennen. Maar toch was Hij de vervulling van hun geloofsverwachting. En wat zij nog niet wisten: deze Jezus ging een nóg diepere weg, maar juist omdat Hij getrouw was heeft God Hem een naam gegeven vér boven alle namen, zodat wij ons in Hem verlustigen.

Het is niet arrogant als je stelt dat de wereld jou niet waard is. De wereld is jouw aanbidding, tijd en aanzien niet waard. Dat betekent niet dat je geen boodschap aan die mensen hebt; integendeel! Je hebt juist dé boodschap voor hen: het Evangelie. Maar de wereld heeft jouw hart niet; dat hart is wel iets, ja Iemand, beters waard: Christus!

Verspil geen tijd, maar vertrouw God!

En wie moet ik verder nog opnoemen? Want ik zou tijd tekort komen als ik zou gaan vertellen van Gideon, Barak, Simson, Jefta, David, Samuel en de profeten.
Hebreeën 11 : 32

Toen ik de tekst in de SV las bleef er een vraag hangen. Dit staat er: “En wat zal ik nog meer zeggen? Want de tijd zal mij ontbreken, zou ik verhalen van Gideon, een Barak, en Simson, en Jefta, en David, en Samuël, en de profeten…?” Waarom doet Paulus dat niet? Hij kan zo schitterend vertellen! En waarom zegt hij dat het hem aan tijd zou ontbreken?

Het is zeker waar dat Paulus gepassioneerd en ook onderlegd lijnen kan trekken vanuit het Oude naar het Nieuwe Testament. Hij kan heel goed ‘typen van Christus’ aanwijzen in het Oude Testament.

Zou hij het dan vooral veel van het zelfde vinden? Zonde van zijn tijd? Waarom ontbreekt hem die tijd? Het lijkt alsof hij haast krijgt. Natuurlijk is hij druk om via zijn brieven gemeenten bij te staan. Maar er is meer. Paulus is gedisciplineerd en gaat economisch met zijn tijd om. Daarbij: hij is ook niet van het ‘voorkauwen’. Ga het maar ervaren met de kennis die je aan boord hebt. Lees het maar zelf en ervaar het! Dat is de beste lesmethode in het geloof.

Natuurlijk zijn er lijnen te trekken vanuit Gideon, Barak, Simson etc. Natuurlijk kun je grasduining in de profetieën van Jesaja, Habakuk of Amos om te zien hoe zij met hun geloof omgingen. Maar ten diepste gaat het daar niet om. Het gaat hier niet om het geloof, maar om de verwachting op Gods beloften!

Geloven in het Oude Testament was vertrouwen dat God doet wat Hij belooft! Juist als het zo moeilijk of onwaarschijnlijk lijkt. Juist dán komt het erop aan. Voor de nieuwtestamentische gemeente is het net zo!

Eén wil ik eruit lichten, omdat ds. René van Loon dat als een Paulus zo prachtig onderstreepte tijdens een lezing in Schoonhoven. “Wat staat er over het geloof van Jozef? Door het geloof hield hij het uit op weg naar Egypte? Door het geloof weerstond hij de verleidingen van Potiféra? Door het geloof bleef hij hopen nog eens uit de gevangenis te komen? Nee, het waren allemaal geloofszaken, maar dít wordt er slechts genoemd: Doordat Jozef God geloofde, heeft hij aan het einde van zijn leven gesproken over het vertrek van het volk Israël uit Egypte. En hij gaf opdracht wat de mensen dan met zijn lichaam moesten doen. Zijn graf was voor de Joden een monument tegen het settelen in Egypte en een stimulans om het vol te houden als het zwaar zou worden: God dóet wat Hij belooft!”
Wat wij willen doen voor God of Jezus vinden wij een bewijs van ons geloof. Maar Paulus zegt: “Nee, het onverkort vasthouden aan de waarachtigheid van Gods beloften in Jezus, dát is pas geloof!”

Als het van Jezus komt, móet het wel waar zijn

Doordat hij God geloofde, heeft hij het volk het Paasfeest laten vieren. Hij heeft ervoor gezorgd dat ze het bloed van het lam op de deurposten smeerden. Want dan zou de doods-engel hun oudste zonen niet doden.
Hebreeën 11 : 28

Ik sla de opsomming van ‘geloofshelden’ even over en pik er die dingen uit die iets indirect of direct over Christus en het Nieuwe Normaal zeggen. In onze dagtekst ligt de focus op wat Mozes in het geloof heeft gedaan. Net zoals Noach een ark bouwde zonder dat er nog een spatje water uit de hemel viel. En net zoals Abraham simpelweg op reis ging zonder een concreet reisdoel.

Als iemand je een opdracht geeft, maar jij verwacht niet veel effect, zul je die ­opdracht met tegenzin doen. Er zijn mensen die in discussie gaan over het nut. Er zijn helaas nóg meer mensen die “Oké dan…” zuchten en schouderophalend beginnen.

Díe houding staat totaal haaks op het geloof. Er staan in de Bijbel wél gelovigen die niet begrijpen waarom God deze weg kiest en in discussie gaan, maar nooit gaan ze schouderophalend aan de slag.

Nou misschien Jona… En Abraham? Je hoort in ieder geval geen enkel woord over zijn lippen komen. Toch zegt Paulus in Hebr. 11:17-19 “Doordat Abraham God geloofde, heeft hij gehoorzaam zijn zoon Izaäk op het altaar gelegd om hem te offeren.” Gehoorzaam doen wat God van je vraagt is nog wel wat anders dan schouderophalend het nut er niet van inzien, maar toch domweg doen. Abraham kon de belofte van de Messias niet rijmen met de opdracht. Maar juist die discrepantie versterkte het geloof in Gods wijsheid. Zeker als je hem tegen Izak hoort zeggen: “God zal Zelf in een Offerlam voorzien, mijn zoon!”

Mozes krijgt in onze tekst de opdracht om het volk op het hart te binden dat ze het bloed van het paaslam aan de deurposten moeten smeren. ­Misschien waren het maar lemen hutjes waarin de Israëlieten woonden; tóch smeren in je deuropening.

De werkelijke bescherming tegen de doodsengel mocht Mozes zelf niet bieden. Hij was gewend een slavendrijver dood te slaan, wilde dieren weg te meppen, als er gevaar dreigde. Maar nee… nu moet hij tegen een hemels oordeel bescherming bieden middels het roodverven van elke deurpost!

Maar sterker nog is de relatie die de SV legt tussen dat bloed en het pascha: “Door het geloof heeft hij het pascha uitgericht en de besprenging des bloeds, opdat de verderver der eerstgeborenen hen niet raken zou.” God beloofde behoud, als hij dát in het geloof deed. Mozes geloofde God op Zijn woord.

Dat gelovig besmeren van de deurposten kan niet zonder het geloof in hét Offerlam, al geloofde men nog in schaduwen. Juist omdat dit bloed indirect van Christus kwam, móest Gods belofte wel waar zijn!

Door het Woord zijn we zichtbaar

Doordat we God geloven, begrijpen we dat de wereld door het woord van God is ontstaan. Wat we nu zien, is niet ontstaan uit iets zichtbaars, maar uit iets onzichtbaars, namelijk het woord van God.
Hebreeën 11 : 3

Misschien een merkwaardige conclusie uit dit vers “door het Woord zijn we zichtbaar”, maar denk er maar eens over na. Het staat er eigenlijk wel met zoveel woorden! Alles wat we zien is niet uit allerlei zichtbaars voortgekomen (dus geen evolutie), maar door het Woord van God! Revolutionair!

Veel reformatorische mensen zijn niet zo voor revolutionaire doorbraken en ontwikkelingen. Ze hebben het niet zo op iets dat voorheen niet was. Maar op één punt hebben ze een punt: de schepping door de Schepper was revolutionair! Alles was er voordien niet en is er nooit geweest.

Daar stond plots allemaal nieuws; geen hang naar vroeger, geen drang om te behouden en wars te zijn van ­veranderingen. In de schepping creëerde God pas echt een doorbraak; een verandering tot en met.

En ik houd daar maar graag aan vast. Ik vind het wel zo diep en mooi dat het allemaal niet geleidelijk is ontstaan. Dat ik via de vis, de cavia of de aap een mens ben geworden. Ik vind het wel een diepe en zeer waardevolle gedachte dat God er persoonlijke moeite voor heeft gedaan om mij te maken met Zijn vingers. En dat Hij Zelf de adem in mijn neusgaten heeft geblazen, rein en heilig.

Misschien moeten evolutionisten ook eens wat revolutionairder denken dan hun passieve, baboesjka-ontwikkelingsgedachten. Van wetenschap krijg je soms best een kokervisie!

De SV zegt “Door het geloof verstaan wij dat de wereld door het woord Gods is toebereid, alzo dat de dingen die men ziet, niet geworden zijn uit dingen die gezien worden”. Persoonlijk vind ik ‘verstaan’ mooier dan 'begrijpen’; een goed verstaander heeft een half woord nodig, zeggen we vaak.

God geeft geen verklaring, maar spreekt tot ons zodat wij Hem verstaan. Spreken door het zichtbare; mooie woordspeling. En in dat woord ‘toebereid’ ligt de ondertoon dat de schepping met zorg is gemaakt en een doel heeft: dat ik mijn Schepper beter versta.

Ook hier weer terug naar vers 1: geloof is een fundament onder wat God belooft: zo weet ik zeker dat ooit werkelijkheid wordt wat Hij me belooft. Het geloof is bewijs voor wat we níet zien! Als het zichtbare al zoveel zekerheid geeft, als ik door het zichtbare al zo trots op God kan zijn, hoeveel te meer wanneer het onzichtbare door dit geloof waarheid voor me wordt!

Psalm 18: met mijn God spring ik over een muur; als een kind zo vertrouwend op zijn Vader! Feiten voegen niet meer zekerheid toe dan geloof mij geeft.

Een voorbeeldig geloof?

Veel van onze voorouders zijn door hun geloof een voorbeeld voor ons geworden.
Hebreeën 11 : 2

Wát maakt iemand tot een goed voorbeeld? Wat maakt een gelovig iemand tot een goed voorbeeld? Wát maakt iemands geloof tot een goed voorbeeld? Dat zijn niet drie dezelfde vragen, snap je dat?

In mijn boekenkasten staan twee boeken met de titel ‘Volg(t) hun geloof na’. Het boekje van ds. A. Hofman is een stapel bijbelse vertellingen van de mensen die in Hebreeën 11 staan, met het doel om “meer kennis te vergaren over hetgeen ieder van hen gedurende hun hele leven heeft ­weder­varen”. Het is uit 1990; het had jongeren moeten stimuleren te lezen, maar het taal­gebruik is juist bijzonder oubollig en fors suggestief. Er is nogal handel in bekeringsgeschiedenissen, maar leer je echt zoveel als je enkel een verhaal vertelt?

Het andere boekje is van ds. L.W.Ch. Ruijgrok en richt zich op jongeren die belijdenis hebben gedaan. Aan de hand van de geloofsgetuigen uit Hebreeën 11 staan we stil bij facetten die samenhangen met de belijdenis van het geloof. Wat is geloven? Tot welk belijden word ik geroepen? Welke gevaren bedreigen me? Hoe blijf ik staande? Wat als de Heere God onbegrepen wegen met mij gaat? Hoe maak ik onderscheid tussen verzoeking en beproeving? Hoe zal ook ik eenmaal Gods stad mogen binnengaan?

Dat komt al dichter bij de kern van wát is geloof en waarin is het geloof van de mensen uit Hebreeën 11 ons tot voorbeeld? Het is goed zulke vragen te stellen en aspecten van het geloof ook concreet te benoemen voor ons. Maar als we vers 2 los lezen van vers 1 lopen we het risico een heel verhaal te maken van iemands geloof, zonder de kern te raken.

Niet die (gelovige) voorouders waren een goed voorbeeld, maar het geloof van die voorouders was een goed voorbeeld voor ons. De kern was dat dat geloof een sterk fundament was onder “de zekerheid dat de dingen die zij verwachtten, ook werkelijkheid zouden worden”. En dat het voor hen een “bewijs was van de dingen die ze nog niet zagen.”

Komen díe aspecten in zo’n boekje aan de orde? Want als Mozes of Abraham mij niets kan vertellen over wat geloof voor hen betekende of maakte dat zij er zekerheid door ontvingen – juist over onzichtbare dingen – dan heb ik er nog niets aan. Zij waren heus niet ‘voorbeeldig’, maar wel een voorbeeld!

Die hartelijke verbondenheid met God is essentieel. Dat kinderlijke, sterke vertrouwen op Christus moet anderen nieuwsgierig maken om dat ook te bezitten. Geen pronken met vroomheid, maar vertel Wie de Heere daadwerkelijk voor je is! Wat je moeilijk vindt. Waarom houd je van Jezus? Wáárnaar kijk je ­verlangend uit? Dát leert je juist hoe jij vandaag weer tot steun in het geloof kunt zijn voor anderen.