Ds. J. Kommerie begon zijn preek over dit gedeelte met een prachtig en passend gezang. Ik geef het graag door (Gezang 109, Liedboek). Het origineel ‘Hark the sound of holy voices’ is van Christopher Wordsworth (1807-1885), bisschop van Lincoln en dichter van heel veel hymnes; de nederlandse vertaling danken we aan Willem Barnard.
Hoor een heilig koor van stemmen,
staande aan de glazen zee,
halleluja, halleluja,
God zij glorie, zingen zijn.
Menigten die geen kan tellen,
als de sterren in hun glans,
psalmen zingend, palmen dragend,
in de hemel is een dans.
Patriarchen en profeten,
de getuigen van uw Geest,
koning, heilige, apostel,
martelaar, evangelist,
maagden, moeders, mannen, vrouwen
die volhardden tot het eind,
tot U baden in vertrouwen,
die nu stralende verschijnt.
Komende uit de verdrukking,
en de kleren wit als sneeuw
in het bloed des Lams gewassen
van het vuil van deze eeuw,
in vervolgingen standvastig
wachtende op U, hun Heer,
overwonnen zij de satan
en de wereld neemt een keer.
Ja, zij hebben overwonnen
met uw kruis als hun banier,
volgend U in uw verzoening,
door de diepe doodsrivier.
Met uw lijden medelijdend,
medestervend in uw dood,
vonden zij het eeuwig leven
en hun loon bij U is groot.
Nu omstraalt hen licht des hemels
en de levensbron ontspringt
waar zij juichen U ter ere
waar hun koor uw glorie zingt.
Vrede is hun deel voor immer,
liefde is hun eeuwig recht,
alle waarheid zal het winnen
en het blinkt van uw gezicht.
God uit God, eerste geboren,
licht uit licht, o zonneschijn,
in wiens lichaam uitverkoren
heiligen slechts heilig zijn,
schenk ons leven uit uw bronnen,
door uw adem aangeraakt
zingen wij tot Vader, Zoon en
Heilige Geest die levend maakt.
vrijdag 24 mei 2019
Muziekrechten
Op elk muzieknummer rusten rechten. Ook op de lyrics, de liedteksten. Voor koren en musici is dat een belangrijke en nauwluisterende zaak! Voor componisten en tekstschrijvers is dat een groot en terecht recht. Zitten er ook ‘rechten’ op het gezang van Mozes en die van het Lam?
Rechten impliceren bepalingen die juridisch vast liggen, zodat je niet zomaar van alles kunt doen met het object, waarop die rechten rusten. Ergens voelt ieder mens wel aan dat dat goed is. Iemand heeft en kunstwerk gemaakt, een song of een symfonie. Die persoon heeft het bedacht.
Als een anders het dan kopieert en er geld mee verdient, voel je je als songwriter of componist bestolen. Het voelt als een architect die een prachtig gebouw heeft ontworpen. Dan komt de slager en roept tegen de omstanders: “Kijk, dat heb ik gemaakt.” Er klinkt applaus voor de slager; lovende woorden worden gesproken; mensen betalen de slager entreegeld om binnen te mogen kijken. En de architect? Hij krijgt niets.
Maar… de slager zal nooit mogen zeggen dat híj het pand heeft gemaakt. Dat is en blijft een leugen. Hij zal moeten blijven zeggen dat de bedenker die en die architect was! Het concept van dat pand – en daar heb je de rechten weer – mag niet zomaar door de groenteboer aan de overkant worden overgenomen, om zo gemakkelijk eenzelfde pand neer te zetten!
Nee, de HEERE laat het het lied van Mozes zijn! Diverse Psalmen zijn ‘van David’; zo is dit gezang bedacht, geschreven én gecomponeerd, door Mozes. Want hoewel het er niet zo expliciet bij staat, zal Mozes ook de melodie hebben bedacht. Als in die tijd Buma/Stemra had bestaan, dan had Mozes rechten kunnen laten vastleggen op dit lied. Misschien vind je dat een rare opmerking, maar ik ga dat verderop uitleggen, om je ergens over na te laten denken!
Echter, er staat nog iets bij: Mozes, de dienstknecht Gods. De HEERE noemt tegen Johannes niet alleen Mozes’ naam, maar eigenlijk ook Zijn Eigen Naam! En in dit verband brengt dat ons bij een speciaal gebied in de rechtspraak: van wie is een ontwerp dat een werknemer in ‘de baas z’n tijd’ maakt? Het is het ontwerp van die werknemer (dienstknecht), maar hij heeft dat gedaan voor zijn baas (Heer); die heeft hem betaald voor de tijd die hij ermee bezig is geweest. Dat moet je zien als een vrijwaring. Die werknemer kan nooit geld vangen voor zijn ontwerp. Als anderen dat willen kopiëren, moeten ze zijn baas ervoor betalen. Hooguit mag die werknemer zijn eigen naam in het colofon zetten.
Daarentegen kan die werknemer nooit zeggen: “Dat heb ík bedacht”. Hij heeft zijn werknemer niet geïnspireerd. Hij heeft hem alleen geld en omstandigheden gegeven waarin deze tot dat ontwerp kon komen. Maar wanneer zijn baas hem daarvoor voldoende heeft betaald, kan die werknemer nooit eisen dat alleen híj de eer en de winst ervan krijgt.
En – dat maakt deze situatie zo anders dan de onze, hoewel… – als je Mozes zou vragen “Hoe kwam je op zo’n briljant lied?”, dan zal hij je direct zeggen: “Soli Deo Gloria! Zijn Geest inspireerde mij en vulde me met zóveel aanbidding van de HEERE – vanwege Zijn grote daden aan ons zondaars bewezen – dat het lied er als vanzelf uitbarstte! Het was niet meer tegen te houden.”
Geen moment zou Mozes zijn ogen halfdicht knijpen, zijn hoofd wat schuin omhoog houden, met zijn handen de revers van zijn jasje omklemmen en met een aardappel in zijn keel pronken: “Tjaaa, dat is het mysterie van mijn briljante brein. Hoe onstaan dit soort dingen… Ja, daar moet je heel veel voor denken. Je geest richten om het licht in jezelf en inzoomen op het grote zijn van de vrije geest. Dat heb je of dat heb je niet…”
In chargeer natuurlijk vreselijk. Maar je snapt dat ik met dit schilderij van de ego-Mozes iets wil zeggen. Hoe vér sta jij af van die Mozes, wanneer jij iets moois hebt gemaakt of iets goeds hebt gedaan? Hoe ziet jouw gezicht eruit als mensen je prijzen om wat je hebt gedaan?
Of erger nog: wat is jouw motivatie, wanneer je wat doet? Ben je eergierig of eergevig? Wanneer je een schilderij hebt gemaakt dat er geweldig uitziet, een boek geschreven hebt dat wordt aangekondigd als best-seller, een dissertatie hebt geschreven waarmee je cumlaude afstudeert… durf je het dan ook aan om en publique God de eer te geven?
Toen ik 12,5 jaar aan de zaak was sprak ik een paar eenvoudige dankwoorden uit, waarin ik de oorzaak van mijn dank ook noemde: De HEERE, Die mij kracht en gezondheid gaf om het werk te doen; ik refereerde daarbij aan een collega die op diezelfde dag met de VUT had willen gaan, maar die datum niet haalde omdat hij eerder overleed. Na afloop maakte een collega een geintje en zei: “Je hebt ons niet eens bedankt… Alleen God! Beetje jammer…” Ze knipoogde en grijnsde en ik wist dat ze doelde op de woorden over God. Ze had het dus goed begrepen.
Maar mag jij als theoloog/schrijver daar geld voor vragen voor jezelf? Wiens boek is het en bij wie/Wie liggen de rechten? Wie komt de winst toe? Of – nóg anders – pleeg jij plagiaat, wanneer je aan de hand van Gods Woord jouw eigen boek tekstueel vormgeeft?
Nog een stap verder: enige tijd geleden werd De Bijbel met Uitleg gemaakt en uitgegeven. Het boek in een harde band kost 50 euro! Terecht kost het boek geld. Maar 50 euro per exemplaar? Via bmuonline.nl is deze nu ook digitaal in te zien. Daarvoor heb je een gratis account nodig. Dan kun je alleen maar de Bijbeltekst met de kanttekeningen lezen, de engelse King James erbij lezen en teksten markeren en notities maken. Wanneer je echter de hele Bijbel met Uitleg wilt lezen – en dat doet toch echt onder voor de Studiebijbel – dan kost dat je zomaar 15 euro per jaar. Daar krijg je dan ook de Korte Uitleg van Matthew Henry bij en het plan ligt er om nog meer bijbelverklaringen toe te voegen.
Natuurlijk zitten daar dus ontwikkelingskosten in. Maar moeten echt álle kosten worden gedekt, bij het verspreiden van de Bijbel en het leesbaar maken van de Schrift? Voel je de spanning? Zijn we met Gods Eigen Woord niet op een heel commerciële manier bezig om er zelf rijker van te worden (financieel gezien)?
Tot slot: moeten al onze schrijfsel via een uitgever worden uitgegeven? Kun je niet veel goedkoper en doeltreffender de digitale weg bewandelen en Bijbelstudies en meditaties kosteloos ter lezing aanreiken? Verrijk niet je eigen portemonnee, maar elkaar in geestelijk opzicht. Als je dat op een geordende en goed gearchiveerde manier doet, blijft al je werk ook voor het nageslacht bewaard.
Laat overigens mensen niet afhankelijk zijn van jouw schrijf- en studiewerk, maar stimuleer ze om zélf op zoek te gaan in het Woord. Ze moeten niet jouw naam roemen over je zuivere of bijzondere en aansprekende uitleg. Doe net als de Samaritaanse vrouw, die Jezus’ woorden doorgaf. Toen haar stadsgenoten – nieuwsgierig gemaakt door haar woorden (en die zullen echt niet diepgravend theologisch zijn geweest) – bij Jezus Zelf kwamen zeiden ze na afloop tegen de vrouw: “Wij geloven niet meer om uws zeggens wil; want wij zelven hebben Hem gehoord, en weten, dat Deze waarlijk is de Christus, de Zaligmaker der wereld.”
Op deze hele kwestie heb ik geen definitief en sluitend antwoord; het enige dat ik wil is dat je er over nadenkt! Want stel je voor dat die Samaritaanse vrouw geld had gevraagd voor haar woorden (vanwege de esthetische woordkeus of de pakkende en unieke manier waarop zij die presenteerde aan haar stadsgenoten)! Wie zou er dan zijn gekomen? Wie zou er dan de eer hebben gekregen? Wiens woorden waren het? Dus wie/Wie kan rechten claimen?
Wanneer die dag van de glazen zee en de citers van God zal aanbreken, zullen aan God alle rechten worden toegekend. Hem zal alle lof en eer zijn. En wat dit zo bijzonder maakt: het zal volmaakt, ongestoord en tot in eeuwigheid zijn.
Rechten impliceren bepalingen die juridisch vast liggen, zodat je niet zomaar van alles kunt doen met het object, waarop die rechten rusten. Ergens voelt ieder mens wel aan dat dat goed is. Iemand heeft en kunstwerk gemaakt, een song of een symfonie. Die persoon heeft het bedacht.
Als een anders het dan kopieert en er geld mee verdient, voel je je als songwriter of componist bestolen. Het voelt als een architect die een prachtig gebouw heeft ontworpen. Dan komt de slager en roept tegen de omstanders: “Kijk, dat heb ik gemaakt.” Er klinkt applaus voor de slager; lovende woorden worden gesproken; mensen betalen de slager entreegeld om binnen te mogen kijken. En de architect? Hij krijgt niets.
Recht en vrijwaring
Kijk, als er een regeling is getroffen met de architect dat de slager de eigenaar van het pand wordt, dan is de slager vrij om mensen binnen te laten in zijn pand. Dan wordt de architect gevrijwaard; hij kan dan dus geen rechten meer laten gelden op het pand; de slager is vrij om er mee te doen wat hij wil. Hij mag entreegeld heffen, als hij dat wil. De architect heeft ook geen recht van spreken meer, als de slager het pand wil veranderen of zo iets.Maar… de slager zal nooit mogen zeggen dat híj het pand heeft gemaakt. Dat is en blijft een leugen. Hij zal moeten blijven zeggen dat de bedenker die en die architect was! Het concept van dat pand – en daar heb je de rechten weer – mag niet zomaar door de groenteboer aan de overkant worden overgenomen, om zo gemakkelijk eenzelfde pand neer te zetten!
Mozes, de dienstknecht van God
Het mag ons opvallen dat de HEERE aan Johannes vertelt dat het gezang uit Exodus 15 of Deuteronomium 32 ‘van Mozes’ is. De HEERE zegt niet: “Dat lied van Mozes was natuurlijk van Mij! Mozes heeft het toentertijd wel gezongen, maar het kwam tot stand door Míjn Tekstschrijver, de Heilige Geest. En omdat de Geest, de Zoon en de Vader Eén zijn, hebben we het hier eigenlijk over Mijn gezang!”Nee, de HEERE laat het het lied van Mozes zijn! Diverse Psalmen zijn ‘van David’; zo is dit gezang bedacht, geschreven én gecomponeerd, door Mozes. Want hoewel het er niet zo expliciet bij staat, zal Mozes ook de melodie hebben bedacht. Als in die tijd Buma/Stemra had bestaan, dan had Mozes rechten kunnen laten vastleggen op dit lied. Misschien vind je dat een rare opmerking, maar ik ga dat verderop uitleggen, om je ergens over na te laten denken!
Echter, er staat nog iets bij: Mozes, de dienstknecht Gods. De HEERE noemt tegen Johannes niet alleen Mozes’ naam, maar eigenlijk ook Zijn Eigen Naam! En in dit verband brengt dat ons bij een speciaal gebied in de rechtspraak: van wie is een ontwerp dat een werknemer in ‘de baas z’n tijd’ maakt? Het is het ontwerp van die werknemer (dienstknecht), maar hij heeft dat gedaan voor zijn baas (Heer); die heeft hem betaald voor de tijd die hij ermee bezig is geweest. Dat moet je zien als een vrijwaring. Die werknemer kan nooit geld vangen voor zijn ontwerp. Als anderen dat willen kopiëren, moeten ze zijn baas ervoor betalen. Hooguit mag die werknemer zijn eigen naam in het colofon zetten.
Daarentegen kan die werknemer nooit zeggen: “Dat heb ík bedacht”. Hij heeft zijn werknemer niet geïnspireerd. Hij heeft hem alleen geld en omstandigheden gegeven waarin deze tot dat ontwerp kon komen. Maar wanneer zijn baas hem daarvoor voldoende heeft betaald, kan die werknemer nooit eisen dat alleen híj de eer en de winst ervan krijgt.
Eergierig of eergevig?
Door Mozes in het juiste perspectief te schilderen, laat de HEERE zien Wie de rechten van dít lied toekomen. Het gezang van Mozes is daarom vrij te gebruiken, maar niemand kan ooit zeggen dat hij of zij dat lied heeft bedacht.En – dat maakt deze situatie zo anders dan de onze, hoewel… – als je Mozes zou vragen “Hoe kwam je op zo’n briljant lied?”, dan zal hij je direct zeggen: “Soli Deo Gloria! Zijn Geest inspireerde mij en vulde me met zóveel aanbidding van de HEERE – vanwege Zijn grote daden aan ons zondaars bewezen – dat het lied er als vanzelf uitbarstte! Het was niet meer tegen te houden.”
Geen moment zou Mozes zijn ogen halfdicht knijpen, zijn hoofd wat schuin omhoog houden, met zijn handen de revers van zijn jasje omklemmen en met een aardappel in zijn keel pronken: “Tjaaa, dat is het mysterie van mijn briljante brein. Hoe onstaan dit soort dingen… Ja, daar moet je heel veel voor denken. Je geest richten om het licht in jezelf en inzoomen op het grote zijn van de vrije geest. Dat heb je of dat heb je niet…”
In chargeer natuurlijk vreselijk. Maar je snapt dat ik met dit schilderij van de ego-Mozes iets wil zeggen. Hoe vér sta jij af van die Mozes, wanneer jij iets moois hebt gemaakt of iets goeds hebt gedaan? Hoe ziet jouw gezicht eruit als mensen je prijzen om wat je hebt gedaan?
Of erger nog: wat is jouw motivatie, wanneer je wat doet? Ben je eergierig of eergevig? Wanneer je een schilderij hebt gemaakt dat er geweldig uitziet, een boek geschreven hebt dat wordt aangekondigd als best-seller, een dissertatie hebt geschreven waarmee je cumlaude afstudeert… durf je het dan ook aan om en publique God de eer te geven?
Toen ik 12,5 jaar aan de zaak was sprak ik een paar eenvoudige dankwoorden uit, waarin ik de oorzaak van mijn dank ook noemde: De HEERE, Die mij kracht en gezondheid gaf om het werk te doen; ik refereerde daarbij aan een collega die op diezelfde dag met de VUT had willen gaan, maar die datum niet haalde omdat hij eerder overleed. Na afloop maakte een collega een geintje en zei: “Je hebt ons niet eens bedankt… Alleen God! Beetje jammer…” Ze knipoogde en grijnsde en ik wist dat ze doelde op de woorden over God. Ze had het dus goed begrepen.
Rechten op liederen en teksten
Er is nog één ding dat ik wil noemen in dit verband, waarover je eens zou moeten nadenken. Dat heeft te maken met die rare zinsnede over Mozes en de Buma/Stemra. Kun je als christen geld vragen voor songs die je hebt geschreven over God? En – dat vind ik nog veel opmerkelijker – kun je als theoloog geld vragen voor een boek dat mensen het Woord van God leert begrijpen en God Zelf leert kennen? Nu weet ik beroepshalve dat het maken van een boek geld kost. Betrekkelijk veel geld ook! Dat maakt dat een boek – afhankelijk van de oplage (en dus het lef waarmee een uitgever de uitgave aandurft) – iets moet kosten om de onkosten te dekken.Maar mag jij als theoloog/schrijver daar geld voor vragen voor jezelf? Wiens boek is het en bij wie/Wie liggen de rechten? Wie komt de winst toe? Of – nóg anders – pleeg jij plagiaat, wanneer je aan de hand van Gods Woord jouw eigen boek tekstueel vormgeeft?
Nog een stap verder: enige tijd geleden werd De Bijbel met Uitleg gemaakt en uitgegeven. Het boek in een harde band kost 50 euro! Terecht kost het boek geld. Maar 50 euro per exemplaar? Via bmuonline.nl is deze nu ook digitaal in te zien. Daarvoor heb je een gratis account nodig. Dan kun je alleen maar de Bijbeltekst met de kanttekeningen lezen, de engelse King James erbij lezen en teksten markeren en notities maken. Wanneer je echter de hele Bijbel met Uitleg wilt lezen – en dat doet toch echt onder voor de Studiebijbel – dan kost dat je zomaar 15 euro per jaar. Daar krijg je dan ook de Korte Uitleg van Matthew Henry bij en het plan ligt er om nog meer bijbelverklaringen toe te voegen.
Natuurlijk zitten daar dus ontwikkelingskosten in. Maar moeten echt álle kosten worden gedekt, bij het verspreiden van de Bijbel en het leesbaar maken van de Schrift? Voel je de spanning? Zijn we met Gods Eigen Woord niet op een heel commerciële manier bezig om er zelf rijker van te worden (financieel gezien)?
Tot slot: moeten al onze schrijfsel via een uitgever worden uitgegeven? Kun je niet veel goedkoper en doeltreffender de digitale weg bewandelen en Bijbelstudies en meditaties kosteloos ter lezing aanreiken? Verrijk niet je eigen portemonnee, maar elkaar in geestelijk opzicht. Als je dat op een geordende en goed gearchiveerde manier doet, blijft al je werk ook voor het nageslacht bewaard.
Laat overigens mensen niet afhankelijk zijn van jouw schrijf- en studiewerk, maar stimuleer ze om zélf op zoek te gaan in het Woord. Ze moeten niet jouw naam roemen over je zuivere of bijzondere en aansprekende uitleg. Doe net als de Samaritaanse vrouw, die Jezus’ woorden doorgaf. Toen haar stadsgenoten – nieuwsgierig gemaakt door haar woorden (en die zullen echt niet diepgravend theologisch zijn geweest) – bij Jezus Zelf kwamen zeiden ze na afloop tegen de vrouw: “Wij geloven niet meer om uws zeggens wil; want wij zelven hebben Hem gehoord, en weten, dat Deze waarlijk is de Christus, de Zaligmaker der wereld.”
Op deze hele kwestie heb ik geen definitief en sluitend antwoord; het enige dat ik wil is dat je er over nadenkt! Want stel je voor dat die Samaritaanse vrouw geld had gevraagd voor haar woorden (vanwege de esthetische woordkeus of de pakkende en unieke manier waarop zij die presenteerde aan haar stadsgenoten)! Wie zou er dan zijn gekomen? Wie zou er dan de eer hebben gekregen? Wiens woorden waren het? Dus wie/Wie kan rechten claimen?
Wanneer die dag van de glazen zee en de citers van God zal aanbreken, zullen aan God alle rechten worden toegekend. Hem zal alle lof en eer zijn. En wat dit zo bijzonder maakt: het zal volmaakt, ongestoord en tot in eeuwigheid zijn.
woensdag 22 mei 2019
Het Lied van Mozes 2
De vorige overdenking legden we de link tussen Openbaringen 15 en Exodus 15. Het lied van Mozes zou dus daar aan de Rode Zee zijn gezongen. Maar is dat de goede link? Het is wel voor de hand liggend, maar klopt het wel?
Misschien ben je even verbaasd over deze vraag, als ik was toen ik verder zocht naar uitleg over dit stukje van de Bijbel. Allereerst kwam ik een joodse uitleg tegen die direct naar Deuteronomium 32 verwees. De StatenVertaling zet al voor het laatste vers van hoofdstuk 31 een tussenkopje ‘Het lied van Mozes’!
Ook andere uitleggers gaan met een boog om het verhaal van de doortocht door de Rode Zee heen en wijzen direct naar Deuteronomium 32. Dus we moeten daar toch eens beter naar kijken: “Toen sprak Mozes voor de oren der ganse gemeente van Israël de woorden dezes lieds, totdat zij voltrokken waren” (Deut. 31:30). Een lied dus, dat Mozes aan het einde van zijn leven heeft gezongen; een zwanenzang eigenlijk!
En niet zomaar een lied, als kunstzinnige uiting van zijn emoties, maar een lied dat het volk moest opschrijven én met nadruk moest instuderen: “En nu, schrijft ulieden dit lied en leer het den kinderen Israëls, leg het in hun mond, opdat dit lied Mij ten getuige zij tegen de kinderen Israëls” (Deut. 31:19).
Er volgens nog tien verzen met argumenten waarom dit lied zo belangrijk is voor het volk; daarna zet Mozes met zijn 120-jarige stem het lied in. Een huiver en intense aandacht moet zich van die honderdduizenden daar voor hem meester hebben gemaakt. Dit lied maakte direct indruk, omdat een stervende het zong. Maar de Heilige Geest was werkzaam; dus niet alleen de menselijke emotie, maar ook de werking van de Geest legden beslag op het volk!
Sterker nog, als Mozes zegt “leg dit lied in hun mond” betekent dat: “zorg ervoor dat zij (ook het nageslacht) het goed begrijpen, van buiten leren, en zingen kunnen en op die manier dagelijks ‘in de mond’ hebben.”
Dat zingen heeft ook een doel: opdat we de HEERE niet vergeten en Zijn daden, waarschuwingen en straffen, alsmede Zijn genade en goedheid niet zouden vergeten. Dit soort liederen tekent ons een evenwichtig beeld van de HEERE!
Nu wist ik dat de meeste Kanttekeningen bij het boek Openbaringen van Wilhelmus a Brakel zijn. Toen ik keek hoe hij over ons tekstgedeelte schreef in het derde deel van zijn boek ‘De Redelijke Godsdienst’, zag ik dat hij enkel de link met Exodus 15 legde. Dat zal de reden zijn dat we in de Kanttekeningen niet ook de link met Deuteronomium 32 mee krijgen. Echter, die is er wel.
Opmerkelijk dat ik in twee preken uit de rechtse hoek van de kerk – ds. J.S. van der Net (GG) en ds. W.E. Klaver (CGK, Bewaar het Pand) – geen enkele verwijzing naar Deuteronomium 32 hoorde dan enkel die naar Exodus 15! Het lijkt erop dat er in die kringen niet zo breed wordt gelezen bij de voorbereiding van de preken.
Het lied dat Mozes voorzingt is er één met twee kanten: een positieve, zonnige kant en een donkere schaduwkant! Het voorzegt al op voorhand dat het volk in zonde zal vallen, dat vijanden hen zullen overheersen… Maar wél met een doel: om hen weer terug bij de HEERE te krijgen. En die vijanden, dat is opnieuw de zonnige kant, zullen door de HEERE worden aangepakt, omdat ze Zijn volk hebben onderdrukt.
En mocht het volk twijfelen aan Gods bedoelingen, dan doet de HEERE er een eed bij. Niet dat Hij niet te vertrouwen zou zijn, maar omdat het volk naar God kijkt, zoals ze zélf zouden reageren. Zelf zouden ze iemand, die hen kwaad heeft aangedaan, niet zo gemakkelijk vergeven. Nu ze tegen de HEERE hebben gezondigd, denken ze – door hun bekrompen zicht op Hem – dat Hij ook wel met enige reserve naar hun ‘biecht’ zal luisteren: “Eerst maar eens zien of jullie het wel menen!” Maar zo is de HEERE niet! Hij komt met die de zwakke mens tegemoet!
De joodse bron, waarmee ik begon zegt tot slot nog iets waardevols dat ik wil doorgeven:
Als we dus naar de oordelen kijken die in de beide liederen van Mozes worden bezongen, dan kun je stellen dat die aan de glazen zee voorgoed achter de rug zijn, voor al Gods kinderen. In het Nieuw Jeruzalem zal geen oordeel meer behoeven te worden voltrokken. Geen zonde en geen ongerechtigheid zal er binnenkomen! Geen ramp of overheersing zal meer kunnen benauwen. Maar wat meer is: geen zonde zal meer kunnen worden gedaan tegen God! Is dat niet het allerdiepste geluk dat ons wacht? Nooit meer zondigen; nooit meer distantie met de HEERE. Want Hij zal dan ALLES én IN ALLEN zijn!
Misschien ben je even verbaasd over deze vraag, als ik was toen ik verder zocht naar uitleg over dit stukje van de Bijbel. Allereerst kwam ik een joodse uitleg tegen die direct naar Deuteronomium 32 verwees. De StatenVertaling zet al voor het laatste vers van hoofdstuk 31 een tussenkopje ‘Het lied van Mozes’!
Ook andere uitleggers gaan met een boog om het verhaal van de doortocht door de Rode Zee heen en wijzen direct naar Deuteronomium 32. Dus we moeten daar toch eens beter naar kijken: “Toen sprak Mozes voor de oren der ganse gemeente van Israël de woorden dezes lieds, totdat zij voltrokken waren” (Deut. 31:30). Een lied dus, dat Mozes aan het einde van zijn leven heeft gezongen; een zwanenzang eigenlijk!
En niet zomaar een lied, als kunstzinnige uiting van zijn emoties, maar een lied dat het volk moest opschrijven én met nadruk moest instuderen: “En nu, schrijft ulieden dit lied en leer het den kinderen Israëls, leg het in hun mond, opdat dit lied Mij ten getuige zij tegen de kinderen Israëls” (Deut. 31:19).
Er volgens nog tien verzen met argumenten waarom dit lied zo belangrijk is voor het volk; daarna zet Mozes met zijn 120-jarige stem het lied in. Een huiver en intense aandacht moet zich van die honderdduizenden daar voor hem meester hebben gemaakt. Dit lied maakte direct indruk, omdat een stervende het zong. Maar de Heilige Geest was werkzaam; dus niet alleen de menselijke emotie, maar ook de werking van de Geest legden beslag op het volk!
Waarom koos Mozes de vorm van een lied?
Had het niet gewoon een brief kunnen zijn? Mooi om te lezen dat de Kanttekeningen hun kunstzinnige gevoel niet hebben opgeborgen in de kast van de orthodoxie: “het lied werd door God in den vorm van een lied gegeven, zodat het volk de inhoud ervan beter zou kunnen leren en onthouden.”Sterker nog, als Mozes zegt “leg dit lied in hun mond” betekent dat: “zorg ervoor dat zij (ook het nageslacht) het goed begrijpen, van buiten leren, en zingen kunnen en op die manier dagelijks ‘in de mond’ hebben.”
Dat zingen heeft ook een doel: opdat we de HEERE niet vergeten en Zijn daden, waarschuwingen en straffen, alsmede Zijn genade en goedheid niet zouden vergeten. Dit soort liederen tekent ons een evenwichtig beeld van de HEERE!
Waarom geen verwijzing naar dit lied?
Dit zijn allemaal prachtige en waardevolle Kanttekeningen bij Deuteronomium 31 en 32; maar de vraag blijft knellen: waarom verwijzen de Kanttekeningen bij Openbaringen 15 daar dan niet naar? Waarom pakken ze de simpelere link naar Exodus 15, waar eenzelfde plaatje wordt getekend en Mozes inderdaad ook een lied aanheft? Een lied, nota bene, met even heftige en indrukwekkende accenten van Gods majesteit en rechtvaardigheid, maar ook van Zijn genade en goedheid?Nu wist ik dat de meeste Kanttekeningen bij het boek Openbaringen van Wilhelmus a Brakel zijn. Toen ik keek hoe hij over ons tekstgedeelte schreef in het derde deel van zijn boek ‘De Redelijke Godsdienst’, zag ik dat hij enkel de link met Exodus 15 legde. Dat zal de reden zijn dat we in de Kanttekeningen niet ook de link met Deuteronomium 32 mee krijgen. Echter, die is er wel.
Opmerkelijk dat ik in twee preken uit de rechtse hoek van de kerk – ds. J.S. van der Net (GG) en ds. W.E. Klaver (CGK, Bewaar het Pand) – geen enkele verwijzing naar Deuteronomium 32 hoorde dan enkel die naar Exodus 15! Het lijkt erop dat er in die kringen niet zo breed wordt gelezen bij de voorbereiding van de preken.
De schaduwkant van dit lied
Terug dus naar Deuteronomium 32. Waarom moet het volk Israël dit lied zo goed uit hun hoofd leren? Het lijkt haast wel een volkslied te moeten worden! Ik las ergens:“… een lied van Mozes. Dat hij in opdracht van God moest maken en dat het volk uit het hoofd moest leren, zie hoofdstuk 31:19. Waar gaat dat lied over? Over hoe God met zijn volk omgaat, en om zal gaan. God geeft Israël het land Kanaän. Maar wanneer het volk daar eenmaal woont zullen ze andere goden gaan dienen. De Here zal daarop reageren met straf. Andere volken zullen Israël in het nauw drijven. Want, en dan zijn we in vers 36, ‘de Here wil dat zijn volk inziet dat Hij de enige God is. Hij is de God die leven geeft. Hij is de God die redding biedt. […]
God zet zijn woorden kracht bij (in vers 40) door te zeggen: ‘Ik ben eeuwig.’ En dat geeft Gods woorden ook een enorme kracht en reikwijdte. Als een mens iets zegt – iets belooft, of ergens mee dreigt – maar die mens sterft, of de dag waarop het had moeten gebeuren verloopt, ja dan kan die mens zijn woorden niet waarmaken. Maar God is eeuwig. Hij leeft eeuwig. Hij kan dus altijd zijn woorden waarmaken. Zijn beloften. Maar ook zijn dreiging.”
Het lied dat Mozes voorzingt is er één met twee kanten: een positieve, zonnige kant en een donkere schaduwkant! Het voorzegt al op voorhand dat het volk in zonde zal vallen, dat vijanden hen zullen overheersen… Maar wél met een doel: om hen weer terug bij de HEERE te krijgen. En die vijanden, dat is opnieuw de zonnige kant, zullen door de HEERE worden aangepakt, omdat ze Zijn volk hebben onderdrukt.
En mocht het volk twijfelen aan Gods bedoelingen, dan doet de HEERE er een eed bij. Niet dat Hij niet te vertrouwen zou zijn, maar omdat het volk naar God kijkt, zoals ze zélf zouden reageren. Zelf zouden ze iemand, die hen kwaad heeft aangedaan, niet zo gemakkelijk vergeven. Nu ze tegen de HEERE hebben gezondigd, denken ze – door hun bekrompen zicht op Hem – dat Hij ook wel met enige reserve naar hun ‘biecht’ zal luisteren: “Eerst maar eens zien of jullie het wel menen!” Maar zo is de HEERE niet! Hij komt met die de zwakke mens tegemoet!
Liederen vallen samen
Tot slot: het lied uit Deuteronomium 32 kan dus heel goed een link hebben met het Lied van Mozes uit Openbaringen 15. Al blijft het vreemd dat ook hier in de Kanttekeningen geen verwijzing naar Openbaringen 15 wordt gemaakt! Het ene zal het andere niet uitsluiten; beide liederen slaan dezelfde toon aan en… ze vallen ook gelijk met het Lied van het Lam! Zou Hij soms de componist van het lied zijn geweest? Het heeft er alles van weg!De joodse bron, waarmee ik begon zegt tot slot nog iets waardevols dat ik wil doorgeven:
“Verrassend is dat in Openbaring 15:3 het lied van Mozes als het ‘Lied van het Lam’ wordt aangeduid. Deuteronomium 32 wordt ‘het Lied van het Lam’ genoemd. Men zou normaal het zachte, lamachtig aspect van de Messias niet associëren met de felle en gewelddadige energie van het Lied van Mozes, maar in Openbaring is het Lam ook een Leeuw. De Messias is de bewerker van deze laatste verlossing. “Hier is de volharding van de heiligen die de geboden van God en hun geloof in Yeshua bewaren.” (Openbaring 14:12)
Als we dus naar de oordelen kijken die in de beide liederen van Mozes worden bezongen, dan kun je stellen dat die aan de glazen zee voorgoed achter de rug zijn, voor al Gods kinderen. In het Nieuw Jeruzalem zal geen oordeel meer behoeven te worden voltrokken. Geen zonde en geen ongerechtigheid zal er binnenkomen! Geen ramp of overheersing zal meer kunnen benauwen. Maar wat meer is: geen zonde zal meer kunnen worden gedaan tegen God! Is dat niet het allerdiepste geluk dat ons wacht? Nooit meer zondigen; nooit meer distantie met de HEERE. Want Hij zal dan ALLES én IN ALLEN zijn!
Het Lied van Mozes 1
Om nog even te blijven in de sfeer van odes – gezongen of geschreven – hier twee gedichten van Isaäc da Costa (1798-1860) uit 1846, over dat Lied van Mozes, uit Exodus 15.
’k Zal van Jehovah, mijn Bevrijder,
Het lied doen galmen uit mijn mond.
Hy heeft het paard en Zijn berijder
Ter neêr geslingerd tot den grond.
Hy is mijn God, mijn Roem, mijn Zege,
De God mijns vaders! ’k Geef Hem eer.
Dat de aarde zich van schrik bewege!
Zijn Naam is Held. Zijn Naam is Heer.
Het volk van Cham met ros en wagen
Het zeepad dreigend ingetreên, -
Zy zijn gevallen, daar wy ‘t zagen,
Zy zijn gezonken als de steen.
Ik zal van hulp en uitkomst spreken.
Uw rechterhand heeft ze verplet.
Gy hebt hun lijken tot een teeken
Aan de oevers der Schelfzee gezet.
De wateren, in twee gekloven,
De waatren stonden op een hoop
By ’t licht des vuurkoloms van Boven, -
En zie! de Zon hernam haar loop ...
Daar sprak de vijand: “’k Zal vervolgen!
’k Zal koelen aan dat volk mijn moed.
Mijn zwaard is dorstig en verbolgen.
Opslorpen zal mijn zwaard hun bloed.”
o God! Gy bliest! ’t Zijn golven weder,
En – der Egyptenaren dood!
Zy stortten in de diepte neder!
Zy kleefden aan den grond als lood.
Wie is als Gy, o God der goden?
Wie is als Gy, geducht in macht?
Die wind en waatren hebt geboden,
Het werk, het werktuig van Uw kracht.
En thans! Gy zult ze verder weiden,
Wier boei Uw Bondstrouw heeft geslaakt;
Ze door de steenwoestijnen leiden
Naar ’t land, den Vaderen vermaakt.
De volken hoorden het. Zy trillen.
Heel Palestina dreunt en kraakt.
Wie zal uw angst, o Moab! stillen,
Of weeren ’t volk, dat u genaakt?
Ja, ’t volk trekt op, door U verkregen,
o God des eeuw’gen erfverbonds!
Gy voert het aan op wonderwegen,
Gedenkend aan den eed Uws monds.
Gy zult ze nestlen in de steden,
Gy zult ze wortlen in den grond,
Nog door der Reuzen voet getreden,
Tot wier verdelging Gy ze zondt.
Van eeuw tot eeuw zult Gy regeeren!
Gy zijt mijn God, mijns vaders God!
Wie zal Uw legerbenden keeren?
Gy zult ze voeren in hun lot!
Zingt, zingt Jehovah den Bevrijder!
Zingt Hem met rei en rinkelbom.
Hy blies! Het paard en zijn berijder
Kwam in de diepe waatren om.
Dus, aan de oevers van die baren, eens geëffend tot een pad,
Zongen Mirjams maagdenreien ‘t heil, dat God gegeven had,
Waar de nagalm van blijft ruischen aller eeuwen loopkring door -
Dan, op nieuw wordt opgevangen door een maagdelijker koor,
Door het koor van uw verlosten, Sterke Held Emmanuel!
Daar zy uw triumfen zingen over zonde, dood, en hel.
Aan den oever van geen golven meer, door stormen opgeruid,
Maar dier spiegelzilvren vlakte, die by ‘t hemelharpgeluid
Afbeeldt slingerende kampen, onder worstlend zielsgebed,
Vaak met paarlende angstzweetdroppen doorgestreên en neêrgezet,
Neêrgezet thands, en voor eeuwig, opgelost in eeuw’ge vreê, -
Aan den oever dier kristallen, maar met vlam gemengde zee,
Die Joannes van op Patmos met des geestes oog vernam,
Zingt men nog het lied van Moses, maar ter eere van het Lam,
Van het Lam, den Leeuw uit Juda, Offeraar en Lam te zaam.
’t Heil van God, in ‘t vleesch gekomen, is Zijn nooit volprezen naam.
Van dien Heiland, dien Bevrijder, zingt de hemel, zinge de aard!
Lof, aanbidding, alverloochning, is Hy hier en eeuwig waard.
Goël, Hy, uit zwaarder dwangjuk dan Egyptes dienstbaarheid,
Die geduchter dan de golven der Schelfzee ten voetpad scheidt;
Die een pad vond voor verloornen door de diepten van den dood;
Die door moeilijke woestijnen laaft met waatren, zelf het Brood.
Dat we U volgen, goede Herder! groote Leidsman, Koning, Heer!
(Trek ons met genadekoorden!) op de schudding van het meir,
By Uw zielstrijd in d’ Olijfhof, Uw verhooging aan het kruis,
Door den nacht der doodsvallei eens naar het Vaderlijke huis.
dinsdag 21 mei 2019
Het Lied van Hannah Lam
“Looft de Heer’, want Hij is hoog verheven: Het paard en zijn ruiter stortte Hij in zee.” Dat lied van Hannah Lam kennen heel veel kinderen wel en is gebaseerd op Exodus 15 : 21. Is dat het lied van Mozes?
Zee is het woord dat Openbaringen 15 met Exodus 15 lijkt te verbinden. Hier aan de glazen zee staan mensen op het strand, net als in de tijd van de doortocht door de Rode Zee… Ze kijken om en zien hun vijanden verzwolgen in de zee. En ze heffen een loflied op de HEERE aan.
Maar is dat lied van Mozes hetzelfde als het refrein van Hannah Lam? Laten we Exodus 15 er eens naast leggen. In vers 21 lezen we: “Toen antwoordde Mirjam hunlieden: Zingt den HEERE; want Hij is hogelijk verheven! Hij heeft het paard met zijn ruiter in de zee gestort!” Het gaat hier dus om een lied van Mirjam. Een ‘antwoord’; maar waarop?
Mirjam neemt het voortouw, aldus vers 20. Ze neemt haar tamboerijn (ze is inmiddels rond de negentig!) en begint erop te roffelen, of ermee te tikken tegen haar handpalm, waardoor de schelletjes die eraan zitten, gaan rinkelen.
De andere vrouwen volgen haar voorbeeld; blijkbaar was dat heel gebruikelijk. Niemand vraagt zich daar af: wat doet Mirjam nou?! Niemand vraagt zich ook af wat hij of zij zelf moet doen. Nee, ze pakken ook hun tamboerijn en volgen Mirjam, letterlijk en figuurlijk.
En ze doen nóg iets: ze volgen Mirjam met ‘reien’. Ik moet die Kanttekenaars toch even terechtwijzen. Ze willen roomser zijn dan de paus, door de joodse liturgie te persen in een gereformeerd keurslijf, maar dat kan niet! Er staat niet fluiten of pijpen (bij dat laatste kun je denken aan zowel de panfluit als ons daaruit voortgekomen orgel). Nee, deze vrouwen doen, wat ze al generaties lang deden (wellicht geleerd in de clan van Abraham, Izak en Jacob): (rei)dansen.
Weer wordt de focus gericht op de motivatie waarmee je iets doet: er was vreugde – uitzinnige vreugde zelfs – over een zondaar die zich had bekeerd. Is er ooit wel eens zo’n feestvreugde gemaakt in de kerk, bij de terugkeer van een verloren schaap? Volgens Jezus is er uitzinnige blijdschap in de hemel, over één zondaar die zich bekeert; uitzinniger blijdschap, dan over … ja, over wie eigenlijk?
Lees het in datzelfde Lukas 15, waar Jezus het tot tweemaal toe zegt! Eerst na de gelijkenis van het verloren schaap: “Ik zeg ulieden, dat er alzo blijdschap zal zijn in den hemel over een zondaar, die zich bekeert, meer dan over negen en negentig rechtvaardigen, die de bekering niet van node hebben.”
Vervolgens na het vinden van de verloren penning: “Alzo, zeg Ik ulieden, is er blijdschap voor de engelen Gods over een zondaar, die zich bekeert.”
De reprimande aan het adres van de vrome kerkmens klinkt na de gelijkenis van de verloren zoon: “Men behoorde dan vrolijk en blijde te zijn; want deze uw broeder was dood, en is weder levend geworden; en hij was verloren, en is gevonden!” Hoe lezen wij kerkmensen dit soort teksten eigenlijk?
Ik wil deze mensen niet bang maken, maar de gang naar de hemel vereist wel wat meer voorbereiding dan alleen ‘gedragen samenzang’ en ‘talen Kanaäns’. Als je met alleen dát in je rugzak in de hemel komt, zul je het daar maar een drukke bedoening vinden. Al die roomse engelen! Heb je nog nooit de toewijding ervaren, die de engelen kennen? Hebben die Psalmen je nog nooit écht gaande, in vervoering, gebracht?
Het lied van Mirjam was slechts een refrein! Er staat dat zij antwoordde, maar waarop? Dan moeten we terug naar vers 1 waar staat: “Toen zong Mozes en de kinderen Israëls den HEERE dit lied…” In zekere zin zou je dit mannenzang kunnen noemen, waarop de vrouwenzang antwoordt. Wat waren de lyrics van dat lied van Mozes?
O, kijk: Mozes begint zijn lied dus tóch met die woorden van het Lied van Hannah Lam (in dit verband trouwens wel een mooie achternaam!). En die beginwoorden herhaalde Mirjam dus, om de vreugde kracht bij te zetten.
Wel, is dat ook bij ons te horen? Wordt de vreugde kracht bij gezet in de kerk? Is aan ons te merken – te horen en te zien – dat we de lof aan de HEERE, onze God, aan het zingen zijn? Is het geluid van de samenzang massaler bij de lof? En gemeenschappelijk ingetogener bij de boetepsalm? En is het in die beide gevallen níet een zaak van wachten op elkaar maar van op het puntje van je stoel klaar zitten met het gevoel en de intentie “Mag ik al?” Die graagte kennen ook de in de kerk aanwezige engelen! Dát is tot eer van God. Opgetogenheid, want de HEERE is in ons midden als de centrale Luisteraar!
Je schrikt van de gruwelijkheid waarmee de HEERE dat laat bezingen! Mag er in de Opwekkings- en gospelliederen een tikkie meer huiver en respect zitten? Want we hebben het hier niet over zoetsappige zaken! Als Jezus komt, zal de hel een even grote werkelijkheid zijn, zichtbaar en hoorbaar!
Ja, Jezus heeft de dood overwonnen, maar de hel niet weggenomen! Ja, Zijn victorie is ons loflied eeuwig waardig, maar victorie waarop dan? De dood is wel overwonnen, maar de hel blijft eeuwig realiteit voor hen die niet wilden dat Hij Koning over hen zou zijn! Je zou willen dat Hij je stuk had geslagen en dat het over en uit was. Maar de wroeging in de hel zal zó erg zijn, dat geen kerkmens met droge ogen naar een preek kan luisteren, waarin het nu eens goed over de hel en het oordeel gaat! Je snapt er niets van als je niet huivert bij die poel van vuur en sulfer (brandende wroeging over afgeslagen genade en bijtende haat tegen Gods goedheid).
Ja, in de hel klinkt ook een loflied. En satan is de helse voorzanger. Hij zal het hardst krijsen, omdat hij het diepst is gevallen: in de hemel opgeklommen en in de hel neergestoten! Kapernaüm! Bethsaïda! Jeruzalem, Jeruzalem hoe vaak…?”
De woorden van Mozes klinken ons haast sadistisch in de oren: “zij zijn in de diepten gezonken als een steen”, “door Uw grote hoogheid hebt Gij, die tegen U opstonden, omgeworpen”, “Gij hebt met Uw wind geblazen; de zee heeft hen gedekt, zij zonken onder als lood in geweldige wateren!” En Mozes aldoor maar roemen in zijn God! Onverschrokken gaat hij verder: “Gij hebt Uw rechterhand uitgestrekt, de aarde heeft hen verslonden!” en “verschrikking en vrees zal op hen vallen; door de grootheid van Uw arm zullen zij verstommen, als een steen…”.
Of wat vind je van deze zin: “weedom heeft de ingezetenen van Palestina bevangen”? Ga dat vandaag maar eens hardop op straat zingen! Noem mij liederen en gezangen waar dit soort dingen in voorkomen. Het zullen er niet zo heel veel zijn.
Wie echter niet weet wát God nu precies heeft gedaan en waarván Hij heeft verlost, komt maar tot halverwege in zijn lofzang en aanbidding. Ben ik dan té conservatief als ik stel dat liederen meer het kaliber van de Psalmen zouden moeten hebben?
Zee is het woord dat Openbaringen 15 met Exodus 15 lijkt te verbinden. Hier aan de glazen zee staan mensen op het strand, net als in de tijd van de doortocht door de Rode Zee… Ze kijken om en zien hun vijanden verzwolgen in de zee. En ze heffen een loflied op de HEERE aan.
Maar is dat lied van Mozes hetzelfde als het refrein van Hannah Lam? Laten we Exodus 15 er eens naast leggen. In vers 21 lezen we: “Toen antwoordde Mirjam hunlieden: Zingt den HEERE; want Hij is hogelijk verheven! Hij heeft het paard met zijn ruiter in de zee gestort!” Het gaat hier dus om een lied van Mirjam. Een ‘antwoord’; maar waarop?
Het lied van Mirjam
Teruglezend zie je dat Mirjam hier als het ware een refrein zingt. Ze wordt profetes genoemd; een belangrijk detail! Ze lijkt hier gelijkgesteld aan Hulda en de vrouw van Jesaja, ook een nebiah (vrouwelijke profeet). Maar wat is dan precies het profetische aan Mirjams getuigenis? Het woord blijkt pas later voor profetes te zijn gebruikt, maar vroeger stond het voor iemand die goed kon zingen. Zingen is een bijzondere gave!Mirjam neemt het voortouw, aldus vers 20. Ze neemt haar tamboerijn (ze is inmiddels rond de negentig!) en begint erop te roffelen, of ermee te tikken tegen haar handpalm, waardoor de schelletjes die eraan zitten, gaan rinkelen.
De andere vrouwen volgen haar voorbeeld; blijkbaar was dat heel gebruikelijk. Niemand vraagt zich daar af: wat doet Mirjam nou?! Niemand vraagt zich ook af wat hij of zij zelf moet doen. Nee, ze pakken ook hun tamboerijn en volgen Mirjam, letterlijk en figuurlijk.
En ze doen nóg iets: ze volgen Mirjam met ‘reien’. Ik moet die Kanttekenaars toch even terechtwijzen. Ze willen roomser zijn dan de paus, door de joodse liturgie te persen in een gereformeerd keurslijf, maar dat kan niet! Er staat niet fluiten of pijpen (bij dat laatste kun je denken aan zowel de panfluit als ons daaruit voortgekomen orgel). Nee, deze vrouwen doen, wat ze al generaties lang deden (wellicht geleerd in de clan van Abraham, Izak en Jacob): (rei)dansen.
Moet dat nou?
Nu kun je je afvragen of dat dansen misschien een heidense invloed uit Kanaän of Egypte was. De rei lijkt alleen in het Oude Testament voor de komen! Echter, het is juist Jezus die dat woord nog één keer in het Nieuwe Testament gebruikt: nota bene in de gelijkenis van de verloren zoon! Wanneer de jongste zoon terugkeert naar huis, dan is er niet ergens in het goddeloze ‘buitenland’, maar in het huis van de Vader (!), vrolijkheid die wordt geuit met zang en reidans! (Lukas 15 : 25). Dus voor Jezus was dans in het huis van Zijn Vader een stuk minder aanstootgevend, dan voor rechtzinnige kerkmensen.Weer wordt de focus gericht op de motivatie waarmee je iets doet: er was vreugde – uitzinnige vreugde zelfs – over een zondaar die zich had bekeerd. Is er ooit wel eens zo’n feestvreugde gemaakt in de kerk, bij de terugkeer van een verloren schaap? Volgens Jezus is er uitzinnige blijdschap in de hemel, over één zondaar die zich bekeert; uitzinniger blijdschap, dan over … ja, over wie eigenlijk?
Lees het in datzelfde Lukas 15, waar Jezus het tot tweemaal toe zegt! Eerst na de gelijkenis van het verloren schaap: “Ik zeg ulieden, dat er alzo blijdschap zal zijn in den hemel over een zondaar, die zich bekeert, meer dan over negen en negentig rechtvaardigen, die de bekering niet van node hebben.”
Vervolgens na het vinden van de verloren penning: “Alzo, zeg Ik ulieden, is er blijdschap voor de engelen Gods over een zondaar, die zich bekeert.”
De reprimande aan het adres van de vrome kerkmens klinkt na de gelijkenis van de verloren zoon: “Men behoorde dan vrolijk en blijde te zijn; want deze uw broeder was dood, en is weder levend geworden; en hij was verloren, en is gevonden!” Hoe lezen wij kerkmensen dit soort teksten eigenlijk?
Expressiever
Dus mag Mirjam alsjeblieft een beetje opgetogen zijn en dat ook uiten, wanneer God de vijanden van Zijn volk totaal heeft vernietigd? Mag ze die tamboerijn alsjeblieft gebruiken, als dat haar blijdschap kan versterken? Mag het ietsje expressiever in de kerk? Nee, ik pleit niet voor een dansfestijn in de kerk. Maar ik ageer wel fel tegen de ingekakte manier waarop in onze kerken de psalmen worden uitgeblaat, alsof het allemaal eigenlijk teveel moeite is. Ja, God dienen is voor bepaalde kerkmensen, die zuiver op de graat willen zijn (omdat ze graag in aanzien staan bij mensen!), een heel zware (lees: vermoeiende) bezigheid! Zou hun hart er niet écht bij zijn?Ik wil deze mensen niet bang maken, maar de gang naar de hemel vereist wel wat meer voorbereiding dan alleen ‘gedragen samenzang’ en ‘talen Kanaäns’. Als je met alleen dát in je rugzak in de hemel komt, zul je het daar maar een drukke bedoening vinden. Al die roomse engelen! Heb je nog nooit de toewijding ervaren, die de engelen kennen? Hebben die Psalmen je nog nooit écht gaande, in vervoering, gebracht?
Het Lied van Mozes
Maar terug naar Exodus 15. Want het gaat in Openbaringen 15 niet om het lied van Mirjam, maar om dat van Mozes. Wat bedoelt Johannes dan? Wat heeft hij daar op het strand aan de glazen zee precies gehoord?Het lied van Mirjam was slechts een refrein! Er staat dat zij antwoordde, maar waarop? Dan moeten we terug naar vers 1 waar staat: “Toen zong Mozes en de kinderen Israëls den HEERE dit lied…” In zekere zin zou je dit mannenzang kunnen noemen, waarop de vrouwenzang antwoordt. Wat waren de lyrics van dat lied van Mozes?
Ik zal den HEERE zingen; want Hij is hogelijk verheven! Het paard en zijn ruiter heeft Hij in de zee geworpen.
De HEERE is mijn Kracht en Lied, en Hij is mij tot een Heil geweest; deze is mijn God; daarom zal ik Hem een liefelijke woning maken; Hij is mijns vaders God, dies zal ik Hem verheffen!
De HEERE is een krijgsman; HEERE is Zijn Naam!
Hij heeft Farao’s wagenen en zijn heir in de zee geworpen; en de keure zijner hoofdlieden zijn verdronken in de Schelfzee.
De afgronden hebben hen bedekt; zij zijn in de diepten gezonken als een steen.
O HEERE! Uw rechterhand is verheerlijkt geworden in macht; Uw rechterhand, o HEERE! heeft den vijand verbroken!
En door Uw grote hoogheid hebt Gij, die tegen U opstonden, omgeworpen; Gij hebt Uw brandenden toorn uitgezonden, die hen verteerd heeft als een stoppel.
En door het geblaas van Uw neus zijn de wateren opgehoopt geworden; de stromen hebben overeind gestaan, als een hoop; de afgronden zijn stijf geworden in het hart der zee.
De vijand zeide: Ik zal vervolgen, ik zal achterhalen, ik zal den buit delen, mijn ziel zal van hen vervuld worden, ik zal mijn zwaard uittrekken, mijn hand zal hen uitroeien.
Gij hebt met Uw wind geblazen; de zee heeft hen gedekt, zij zonken onder als lood in geweldige wateren!
O HEERE! wie is als Gij onder de goden? wie is als Gij, verheerlijkt in heiligheid, vreselijk in lofzangen, doende wonder?
Gij hebt Uw rechterhand uitgestrekt, de aarde heeft hen verslonden!
Gij leiddet door Uw weldadigheid dit volk, dat Gij verlost hebt; Gij voert hen zachtkens door Uw sterkte tot de liefelijke woning Uwer heiligheid.
De volken hebben het gehoord, zij zullen sidderen; weedom heeft de ingezetenen van Palestina bevangen.
Dan zullen de vorsten van Edom verbaasd wezen; beving zal de machtigen der Moabieten bevangen; al de ingezetenen van Kanaän zullen versmelten!
Verschrikking en vrees zal op hen vallen; door de grootheid van Uw arm zullen zij verstommen, als een steen, totdat Uw volk, HEERE! henen doorkome; totdat dit volk henen doorkome, dat Gij verworven hebt.
Die zult Gij inbrengen, en planten hen op den berg Uwer erfenis, ter plaatse, welke Gij, o HEERE! gemaakt hebt tot Uw woning, het heiligdom, hetwelk Uw handen gesticht hebben, o HEERE!
De HEERE zal in eeuwigheid en geduriglijk regeren!
Want Farao’s paard, met zijn wagen, met zijn ruiters, zijn in de zee gekomen, en de HEERE heeft de wateren der zee over hen doen wederkeren; maar de kinderen Israëls zijn op het droge in het midden van de zee gegaan.
O, kijk: Mozes begint zijn lied dus tóch met die woorden van het Lied van Hannah Lam (in dit verband trouwens wel een mooie achternaam!). En die beginwoorden herhaalde Mirjam dus, om de vreugde kracht bij te zetten.
Wel, is dat ook bij ons te horen? Wordt de vreugde kracht bij gezet in de kerk? Is aan ons te merken – te horen en te zien – dat we de lof aan de HEERE, onze God, aan het zingen zijn? Is het geluid van de samenzang massaler bij de lof? En gemeenschappelijk ingetogener bij de boetepsalm? En is het in die beide gevallen níet een zaak van wachten op elkaar maar van op het puntje van je stoel klaar zitten met het gevoel en de intentie “Mag ik al?” Die graagte kennen ook de in de kerk aanwezige engelen! Dát is tot eer van God. Opgetogenheid, want de HEERE is in ons midden als de centrale Luisteraar!
Loflied met heftige woorden
Een loflied moet in onze oren en opvattingen toch vooral positief zijn. Oppervlakkig positief haast. Maar lof kan ook een uitgesleten begrip worden, als het de diepte van de oordelen mist! Opwekkingsliederen kennen heel vaak niet de donkere kant van Gods oordelen. Mozes zingt je hier een Opwekkingslied bij uitstek vóór! Vijanden drommen samen, gevaar dreigt, maar God staat op en vernietigt de vijand totaal!Je schrikt van de gruwelijkheid waarmee de HEERE dat laat bezingen! Mag er in de Opwekkings- en gospelliederen een tikkie meer huiver en respect zitten? Want we hebben het hier niet over zoetsappige zaken! Als Jezus komt, zal de hel een even grote werkelijkheid zijn, zichtbaar en hoorbaar!
Ja, Jezus heeft de dood overwonnen, maar de hel niet weggenomen! Ja, Zijn victorie is ons loflied eeuwig waardig, maar victorie waarop dan? De dood is wel overwonnen, maar de hel blijft eeuwig realiteit voor hen die niet wilden dat Hij Koning over hen zou zijn! Je zou willen dat Hij je stuk had geslagen en dat het over en uit was. Maar de wroeging in de hel zal zó erg zijn, dat geen kerkmens met droge ogen naar een preek kan luisteren, waarin het nu eens goed over de hel en het oordeel gaat! Je snapt er niets van als je niet huivert bij die poel van vuur en sulfer (brandende wroeging over afgeslagen genade en bijtende haat tegen Gods goedheid).
Ja, in de hel klinkt ook een loflied. En satan is de helse voorzanger. Hij zal het hardst krijsen, omdat hij het diepst is gevallen: in de hemel opgeklommen en in de hel neergestoten! Kapernaüm! Bethsaïda! Jeruzalem, Jeruzalem hoe vaak…?”
De woorden van Mozes klinken ons haast sadistisch in de oren: “zij zijn in de diepten gezonken als een steen”, “door Uw grote hoogheid hebt Gij, die tegen U opstonden, omgeworpen”, “Gij hebt met Uw wind geblazen; de zee heeft hen gedekt, zij zonken onder als lood in geweldige wateren!” En Mozes aldoor maar roemen in zijn God! Onverschrokken gaat hij verder: “Gij hebt Uw rechterhand uitgestrekt, de aarde heeft hen verslonden!” en “verschrikking en vrees zal op hen vallen; door de grootheid van Uw arm zullen zij verstommen, als een steen…”.
Of wat vind je van deze zin: “weedom heeft de ingezetenen van Palestina bevangen”? Ga dat vandaag maar eens hardop op straat zingen! Noem mij liederen en gezangen waar dit soort dingen in voorkomen. Het zullen er niet zo heel veel zijn.
Wie echter niet weet wát God nu precies heeft gedaan en waarván Hij heeft verlost, komt maar tot halverwege in zijn lofzang en aanbidding. Ben ik dan té conservatief als ik stel dat liederen meer het kaliber van de Psalmen zouden moeten hebben?
Een lied dat recht doet aan Mozes’ lied
Hannah Lam durfde het aan om – op kinderniveau weliswaar – tóch de toon van Mozes’ lied over te nemen en recht te doen aan de woorden in de Bijbel! Zing maar mee en let op die woorden waarin Gods wraak eerlijk wordt benoemd en waardoor de lof aan Hem nóg beter uit de verf komt.De koning van Egypteland
trok al zijn legers saam.
Ons lot was echter in Gods hand.
Geprezen zij Zijn Naam!
Zingt de Heer’, want Hij is hoog verheven,
het paard en zijn ruiter stortte Hij in zee.
Zingt de Heer’’, want Hij is hoog verheven,
het paard en zijn ruiter stortte Hij in zee.
Hun ruiters zaten hoog te paard,
hun wagens reden snel.
Maar hoger nog verheven is
Die streed voor Israël.
Zingt de Heer’, want Hij is hoog verheven,
het paard en zijn ruiter stortte Hij in zee.
Zingt de Heer’, want Hij is hoog verheven,
het paard en zijn ruiter stortte Hij in zee.
De aarde dreunde van geweld,
de lucht zag zwart van stof,
Maar met ons was de sterke Held.
Zing, Israël, Zijn lof.
Zingt de Heer’, want Hij is hoog verheven,
het paard en zijn ruiter stortte Hij in zee.
Zingt de Heer’, want Hij is hoog verheven,
het paard en zijn ruiter stortte Hij in zee.
Zijn adem baande ons een pad,
de wind werd bondgenoot.
De vijand echter vond zijn graf
in ‘t water van de dood.
Zingt de Heer’, want Hij is hoog verheven,
het paard en zijn ruiter stortte Hij in zee.
Zingt de Heer’, want Hij is hoog verheven,
het paard en zijn ruiter stortte Hij in zee.
Voor altijd worden man en paard
verzwolgen in de vloed.
Maar rondom is de Naam vermaard
van Hem Die wond’ren doet.
Zingt de Heer’, want Hij is hoog verheven,
het paard en zijn ruiter stortte Hij in zee.
Zingt de Heer’, want Hij is hoog verheven,
het paard en zijn ruiter stortte Hij in zee.
Looft nu de Heer’ met snarenspel
en heft de tamboerijn,
want Hij verloste Israël.
Geprezen moet Hij zijn!
Zingt de Heer’, want Hij is hoog verheven,
het paard en zijn ruiter stortte Hij in zee.
Zingt de Heer’, want Hij is hoog verheven,
het paard en zijn ruiter stortte Hij in zee.
maandag 20 mei 2019
Muzikale odes
Heel vaak wordt gesproken over ‘Het lied van Mozes en van het Lam’. Bij de opmaak van dit boekje had ik dát aanvankelijk ook op de voorkant gezet. Maar als je goed leest gaat het over twee gezangen, twee liederen. Eentje van Mozes en eentje van Jezus Christus.
Na de zeven engelen (vers 1) die Gods toorn over de Antichrist en zijn volgelingen hebben uitgestort, krijgt Johannes een nieuw gezicht te zien. Na de plagen en de verdrukking door het antichristendom volgt nu dus het beeld van de overwinning. Hij ziet een zee, zo glad als een spiegel, waarop de bloedrode zon haar vuurrode licht weerspiegelt; al kleurt de zee ook rood van geweld!
Het laatste en definitieve oordeel heeft zich voltrokken; de satan en zijn rijk zijn eeuwig tenonder gegaan. Een angstige realiteit voor allen – in of buiten de kerk – die God niet hebben willen dienen! En wie over een Laatste Oordeel spreekt, denkt dus eigenlijk aan meerdere oordelen!
Het is goed om je dat te realiseren. Daar zijn weer andere boeken over geschreven en er bestaan diverse visies op, maar het gedeelte waar we in die boekje bij stil zullen staan gaat dus over wat er daarná gebeuren gaat.
Overigens, die zeven engelen komen verderop in dit hoofdstuk nog terug en scharen zich bij de mensen die daar aan die fonkelende zee staan. Maar wat doen die mensen?
Kort door de bocht zou je kunnen zeggen dat er vooral wordt gezongen met liederen die een strak lijntje houden met de Bijbel. Dat is natuurlijk ook juist. We zingen geen liedjes in de kerk, die haaks staan op Gods Woord. Maar waar ligt de grens? Wat is je motief bij het zingen? En wat is je motief bij het commentaar dat je op liederen hebt?
Nog even terug naar het woord ode. Dat is een lofdicht of lofzang, die gewijd is aan een persoon of zaak. Het karakter – aldus Wikipedia – is vaak zeer lovend en hoogdravend, de betrokkene kan geen kwaad doen. Behalve een gedicht kan de ode ook een muziekstuk zijn. Niet alle lofzangen worden dus gezongen. Is het onderwerp religieus van aard, dan spreekt men van een hymne of van een dithyrambe. Een prozaïsche lofrede, niet op rijm, noemt men wel een eloge of elogium.
Als het commentaar op liederen zich richt op de platvloersheid van sommigen liederen, dan mag dat terecht worden genoemd. De HEERE is heilig en de ode aan Hem moet wel passend zijn bij Hem; anders is het niet lovend!
Maar als het commentaar haarkloverij is, dat het goede motief achter het lied wil afkraken, moet je je afvragen wat de HEERE daarvan zal vinden! Ja, het gezang moet recht doen aan Wie de HEERE is. Er moeten geen onheuse dingen over Hem worden gezegd. Maar elke preek heeft zijn eenzijdigheid; zo ook elk lied. Laten liederen met elkaar een goede balans vormen. Daarom is het goed om psalmen en liederen weloverwogen te kiezen voor de eredienst en zangdiensten, zodat daardoor het evenwicht behouden blijft.
Zingen zorgt ervoor dat je geen andere gedachten in je hoofd kunt binnenlaten; dus met zingen kun je je voor 100% richten op Hem Die je met jouw ode wilt eren. Andere emoties, zoals angsten, boosheid of zorgen, worden automatisch buiten gesloten. Hoe bijzonder heeft de HEERE dát in ons gemaakt!
Er wordt dus gesproken over het Lied van Mozes en over het Lied van het Lam. Even voor de goede orde: die eerste is natuurlijk geen ode aan Mozes! Dat was het lied dat Mozes aan het volk Israël heeft geleerd, terwijl hij hen wees op Gods grote daden en daarmee de lofzang opzweepte naar een hoogtepunt. Alles tot lof en eer van de HEERE!
Voorzichtig vraag ik me af: is dat tweede lied dan soms ook geen ode aan het Lam? Zou het misschien ook gaan over Gods grote daden en zou het ons ook meenemen in de vloedgolf van aanbidding, aangemoedigd en ondersteund door de citers van God, de kitháras toú Theoú, die in vers 2 werden genoemd? God had Zelf instrumenten gegeven om de lof aan Hem te begeleiden. Soms is de Bijbel minder mystiek dan we graag zouden zien: God deelde gewoon instrumenten uit.
En dat het lied van het Lam niet over het Lam, maar over Zijn liefdevolle Vader gaat, klinkt ons wellicht ook al veel minder mystiek en geestelijk in de oren. Maar was dát niet precies wat Jezus op aarde deed: Hij wees voortdurend op Zijn Vader en niet op Zichzelf! Toen Hij heenging, leerde Hij Zijn discipelen om zélf – zelfstandig – te bidden en zich te richten tot God de Vader, zonder tussenkomst van Zijn Zoon. Als ze maar baden ‘in de naam van Jezus’.
Als we onze gebeden – en dus ook onze gezangen – opheffen in Jezus naam, zúllen ze hun doel bereiken. Dan is het niet om het even welk taalgebruik je bezigt; maar dan gaat het vanzelf eerbiedig. We zouden daar eens veel minder krampachtig over moeten doen. Het is te vrezen dat veel zich vroom vindende onbekeerden zich bemoeien met de woordkeus van de aanbidding, die zij ijken aan hun eigen dode taalgebruik. Technisch en theologisch ‘juist’, maar ontdaan van elke vorm van passie en kinderlijk geloofsbeleving en -vertrouwen!
Laten we zingen, zoals het Lam ons dat heeft voorgedaan, tijdens Zijn leven. En zoals het Lam ons dat door Zijn Geest nog dagelijks leert en voorzingt. De Heilige Geest leert ons namelijk ook niet zuchten “O, Heilige Geest” of “Och, Heilige Zoon van God”, maar “Abba, Vader!”
Zowel de Zoon als de Heilige Geest richten de schijnwerpers niet op Zichzelf, al zijn Ze één met de Vader. God is immers Eén?! De Vader richt dan ook niet alle aandacht op Zichzelf, maar ontvangt die aandacht door het werk van Zijn Zoon en van de Geest Die van Hem en Zijn Zoon uitgaat (aan het werk is).
Refo’s en charismatischen zouden daarover eens meer moeten nadenken! Dan zou het gezang op aarde weleens een stuk zuiverder kunnen klinken! Immers, dit hier op aarde is een grote oefenschool voor straks…
Na de zeven engelen (vers 1) die Gods toorn over de Antichrist en zijn volgelingen hebben uitgestort, krijgt Johannes een nieuw gezicht te zien. Na de plagen en de verdrukking door het antichristendom volgt nu dus het beeld van de overwinning. Hij ziet een zee, zo glad als een spiegel, waarop de bloedrode zon haar vuurrode licht weerspiegelt; al kleurt de zee ook rood van geweld!
Het laatste en definitieve oordeel heeft zich voltrokken; de satan en zijn rijk zijn eeuwig tenonder gegaan. Een angstige realiteit voor allen – in of buiten de kerk – die God niet hebben willen dienen! En wie over een Laatste Oordeel spreekt, denkt dus eigenlijk aan meerdere oordelen!
Het is goed om je dat te realiseren. Daar zijn weer andere boeken over geschreven en er bestaan diverse visies op, maar het gedeelte waar we in die boekje bij stil zullen staan gaat dus over wat er daarná gebeuren gaat.
Overigens, die zeven engelen komen verderop in dit hoofdstuk nog terug en scharen zich bij de mensen die daar aan die fonkelende zee staan. Maar wat doen die mensen?
Een gezang
Johannes vertelt dat die mensen, daar aan de oever, zingen. En ze zingen een gezang, aldus de StatenVertaling; een lied, aldus de Herziene StatenVertaling. Een ode staat er in het grieks. “Het duidt – aldus een lexicon van de griekse grondtaal – op een lied dat veel ontleend heeft aan de Psalmen van het Oude Testament, hoewel het daartoe niet beperkt hoeft te zijn!”Kort door de bocht zou je kunnen zeggen dat er vooral wordt gezongen met liederen die een strak lijntje houden met de Bijbel. Dat is natuurlijk ook juist. We zingen geen liedjes in de kerk, die haaks staan op Gods Woord. Maar waar ligt de grens? Wat is je motief bij het zingen? En wat is je motief bij het commentaar dat je op liederen hebt?
Nog even terug naar het woord ode. Dat is een lofdicht of lofzang, die gewijd is aan een persoon of zaak. Het karakter – aldus Wikipedia – is vaak zeer lovend en hoogdravend, de betrokkene kan geen kwaad doen. Behalve een gedicht kan de ode ook een muziekstuk zijn. Niet alle lofzangen worden dus gezongen. Is het onderwerp religieus van aard, dan spreekt men van een hymne of van een dithyrambe. Een prozaïsche lofrede, niet op rijm, noemt men wel een eloge of elogium.
Als het commentaar op liederen zich richt op de platvloersheid van sommigen liederen, dan mag dat terecht worden genoemd. De HEERE is heilig en de ode aan Hem moet wel passend zijn bij Hem; anders is het niet lovend!
Maar als het commentaar haarkloverij is, dat het goede motief achter het lied wil afkraken, moet je je afvragen wat de HEERE daarvan zal vinden! Ja, het gezang moet recht doen aan Wie de HEERE is. Er moeten geen onheuse dingen over Hem worden gezegd. Maar elke preek heeft zijn eenzijdigheid; zo ook elk lied. Laten liederen met elkaar een goede balans vormen. Daarom is het goed om psalmen en liederen weloverwogen te kiezen voor de eredienst en zangdiensten, zodat daardoor het evenwicht behouden blijft.
Zingen zorgt ervoor dat je geen andere gedachten in je hoofd kunt binnenlaten; dus met zingen kun je je voor 100% richten op Hem Die je met jouw ode wilt eren. Andere emoties, zoals angsten, boosheid of zorgen, worden automatisch buiten gesloten. Hoe bijzonder heeft de HEERE dát in ons gemaakt!
Twee gezangen
Zoals gezegd worden er daar aan het strand twee liederen gezongen. Als zouden die liederen samen een bepaalde balans – of juist een bepaald accent – vormen.Er wordt dus gesproken over het Lied van Mozes en over het Lied van het Lam. Even voor de goede orde: die eerste is natuurlijk geen ode aan Mozes! Dat was het lied dat Mozes aan het volk Israël heeft geleerd, terwijl hij hen wees op Gods grote daden en daarmee de lofzang opzweepte naar een hoogtepunt. Alles tot lof en eer van de HEERE!
Voorzichtig vraag ik me af: is dat tweede lied dan soms ook geen ode aan het Lam? Zou het misschien ook gaan over Gods grote daden en zou het ons ook meenemen in de vloedgolf van aanbidding, aangemoedigd en ondersteund door de citers van God, de kitháras toú Theoú, die in vers 2 werden genoemd? God had Zelf instrumenten gegeven om de lof aan Hem te begeleiden. Soms is de Bijbel minder mystiek dan we graag zouden zien: God deelde gewoon instrumenten uit.
En dat het lied van het Lam niet over het Lam, maar over Zijn liefdevolle Vader gaat, klinkt ons wellicht ook al veel minder mystiek en geestelijk in de oren. Maar was dát niet precies wat Jezus op aarde deed: Hij wees voortdurend op Zijn Vader en niet op Zichzelf! Toen Hij heenging, leerde Hij Zijn discipelen om zélf – zelfstandig – te bidden en zich te richten tot God de Vader, zonder tussenkomst van Zijn Zoon. Als ze maar baden ‘in de naam van Jezus’.
Als we onze gebeden – en dus ook onze gezangen – opheffen in Jezus naam, zúllen ze hun doel bereiken. Dan is het niet om het even welk taalgebruik je bezigt; maar dan gaat het vanzelf eerbiedig. We zouden daar eens veel minder krampachtig over moeten doen. Het is te vrezen dat veel zich vroom vindende onbekeerden zich bemoeien met de woordkeus van de aanbidding, die zij ijken aan hun eigen dode taalgebruik. Technisch en theologisch ‘juist’, maar ontdaan van elke vorm van passie en kinderlijk geloofsbeleving en -vertrouwen!
Laten we zingen, zoals het Lam ons dat heeft voorgedaan, tijdens Zijn leven. En zoals het Lam ons dat door Zijn Geest nog dagelijks leert en voorzingt. De Heilige Geest leert ons namelijk ook niet zuchten “O, Heilige Geest” of “Och, Heilige Zoon van God”, maar “Abba, Vader!”
Zowel de Zoon als de Heilige Geest richten de schijnwerpers niet op Zichzelf, al zijn Ze één met de Vader. God is immers Eén?! De Vader richt dan ook niet alle aandacht op Zichzelf, maar ontvangt die aandacht door het werk van Zijn Zoon en van de Geest Die van Hem en Zijn Zoon uitgaat (aan het werk is).
Refo’s en charismatischen zouden daarover eens meer moeten nadenken! Dan zou het gezang op aarde weleens een stuk zuiverder kunnen klinken! Immers, dit hier op aarde is een grote oefenschool voor straks…
zaterdag 18 mei 2019
En zij zongen
Eigenlijk was ik met mijn gedachten al verder, toen mijn oog opeens op de woorden
‘en zij zongen’ viel. Eerst wil ik dus nadenken over het zingen, om daarna na te denken over wát er wordt gezongen.
In het vorige hoofdstuk hebben we uitgebreid stilgestaan bij de begeleiding, dus dan is het goed als we ook uitgebreid stilstaan bij het zingen dat wordt begeleid. Het zingen van de overwinnaars op het strand en de oefeningen die zij op aarde reeds hadden gedaan. Het zingen daar aan de overkant en het zingen hier beneden. En wellicht ook het verschil tussen zingen en begeleiden, alsmede de overeenkomsten.
De geredde mensen uit de zee zingen een lied. Ze gebruiken het instrument van hun geschapen menselijke stem. En blijkbaar is ook dat instrument voor God welbehaaglijk. Ik hoor er tenminste geen afkeurend woord over! Brengt me wel terug bij het paradijs, waar God de mens schiep naar Zijn evenbeeld. De mens was gericht op de lof aan God!
Zij manifesteerden Gods grootheid in hun ‘er zijn’! Als we vandaag iemand zien, dan hangen we er vaak een oordeel aan: “Die is netjes gekleed!” of “Wat ziet die er vreemd uit” of “Moet je dat nou zien! Geen gezicht!”
Maar wie Adam of Eva zag was direct onder de indruk van Gods heerlijkheid en wijsheid. Het zien van elkaar wekte direct de lust op om God groot te maken! Evenals dat gebeurde wanneer je een dier, een bloem, of de kleurenpracht van de lucht boven het paradijs.
En de vogel die in het zonnige ochtendlicht een lied zong, met heerlijke rollers in zijn keeltje, wekte de lust bij Eva op om haar Schepper te aanbidden. Eten was eigenlijk maar bijzaak, al wekte de smaak van de boomvruchten evenzeer de lust op om de zingen. Die harmonie laat zich maar moeilijk beschrijven met onze bekrompen woorden!
Het geheim van het loflied zit eigenlijk in de ‘adem’ achter je lied. Met welke motieven begin je te zingen. Wordt je er – als vanzelf – meegenomen door een preek, een fragment uit een lied of uit een boek, door een schilderij of ander kunstwerk? Wekt een liefdevolle omhelzing, een mooie ontmoeting, een kostbaar gesprek je op?
Of komt het zingen of musiceren voort uit een prestatiedrang. Je wilt je met je kunnen profileren in de groep. Je wilt die anderen eens laten zien en horen hoe het moet of wat jij in huis hebt. Talenten zijn kostbare gaven van God. Zet ze in om Hem er mee te dienen en niet jezelf.
Hoe zit je achter het orgel, de piano? Hoe hanteer je de gitaar of de fluit? Hoe zing je? Staat de techniek voorop, of de woorden die je vertolkt? De woorden van een lied voor God zijn sieraden van de Geest. Leg je ze voor de HEERE neer of hang je ze om je eigen nek? Poets je je talenten op of poets je stuk voor stuk de woorden van het lied op, zodat het lied tot in detail tot zijn recht komt?
Ik weet het echter niet zeker of engelen zich beperken zullen tot begeleiding en dat mensen straks eeuwig zullen zingen. Ik heb de liedteksten van veel liederen namelijk tegen:
De dierb’re Heiland is nabij,
de liefdevolle Jezus.
Zijn woorden troosten u en mij,
O, hoort de stem van Jezus.
Eng’lenkoren prijzen Hem,
paren wij ook onze stem,
zingen wij ter eer van Hem:
Jezus dierb’re Jezus.
Een kerstlied zingt:
Want zie: een Kind is ons geboren,
prijs God, een Zoon is ons gegeven,
mijn eeuw’ge Vader, Vredevorst.
’k Mag zingen met de Eng’lenkoren!
Weer een ander kerstlied valt dit bij:
Laat de hele wereld het horen
zingend met de engelenkoren
daar in die stille duistere nacht
heeft God aan Zijn belofte gedacht.
Tenslotte het bekende ‘Alle roem is uitgesloten’ heeft stevast hetzelfde refrein:
Alzo lief had God de wereld,
dat Hij zijn geliefde Zoon
voor de afgevallen wereld
overgaf aan smaad en hoon.
Ja, toen wij nog zondaars waren,
schonk de Vader ons gena,
leed de Zoon op Golgotha,
stierf voor ons, die zondaars waren:
God is liefd’, o englenstem,
mensentong verheerlijkt Hem!
Zo zouden we nog wel even kunnen doorgaan. De tong van de mensen paart zich bij die van de engelen. En dat alleen al is een imposant fenomeen. Waar de engel in Genesis 3 de ingang versperde naar het paradijs, met een flikkerend zwaard zwaaiend, daar zijn engelen een met de mens in de lof op God!
Zoekend naar het hoe en waarom liep ik tegen een preek van dr. K. Schilder aan, die dingen soms bijzonder fijnzinnig en concreet kon zeggen:
Maar nu in Openbaringen 15 is het mindere van die mensenzang verdwenen. Ze zingen. En hoe?! Het zou me niet verbazen als de engelen ademloos staan toe te luisteren. Daar moet je eens goed over nadenken! Leg daar onze samenzang op aarde nog eens naast… Hoor je het verschil?
‘en zij zongen’ viel. Eerst wil ik dus nadenken over het zingen, om daarna na te denken over wát er wordt gezongen.
In het vorige hoofdstuk hebben we uitgebreid stilgestaan bij de begeleiding, dus dan is het goed als we ook uitgebreid stilstaan bij het zingen dat wordt begeleid. Het zingen van de overwinnaars op het strand en de oefeningen die zij op aarde reeds hadden gedaan. Het zingen daar aan de overkant en het zingen hier beneden. En wellicht ook het verschil tussen zingen en begeleiden, alsmede de overeenkomsten.
De geredde mensen uit de zee zingen een lied. Ze gebruiken het instrument van hun geschapen menselijke stem. En blijkbaar is ook dat instrument voor God welbehaaglijk. Ik hoor er tenminste geen afkeurend woord over! Brengt me wel terug bij het paradijs, waar God de mens schiep naar Zijn evenbeeld. De mens was gericht op de lof aan God!
Zingen in het paradijs
Nergens lees je precies hóe de mens Gods lof uitte in het paradijs. Je kunt er hooguit naar gissen, met de wetenschap van ‘nu’. Bedenk allereerst dat Adam en Eva alleen al door hun verschijning een lof op God en Zijn schepping waren!Zij manifesteerden Gods grootheid in hun ‘er zijn’! Als we vandaag iemand zien, dan hangen we er vaak een oordeel aan: “Die is netjes gekleed!” of “Wat ziet die er vreemd uit” of “Moet je dat nou zien! Geen gezicht!”
Maar wie Adam of Eva zag was direct onder de indruk van Gods heerlijkheid en wijsheid. Het zien van elkaar wekte direct de lust op om God groot te maken! Evenals dat gebeurde wanneer je een dier, een bloem, of de kleurenpracht van de lucht boven het paradijs.
En de vogel die in het zonnige ochtendlicht een lied zong, met heerlijke rollers in zijn keeltje, wekte de lust bij Eva op om haar Schepper te aanbidden. Eten was eigenlijk maar bijzaak, al wekte de smaak van de boomvruchten evenzeer de lust op om de zingen. Die harmonie laat zich maar moeilijk beschrijven met onze bekrompen woorden!
De adem achter je lied
Uit het voorgaande merk je hopelijk hoe diep en puur het leven in het paradijs was. Er zat een drive achter elk lied. Geen wanhopige poging om de grootheid van de HEERE te uiten en uit te schilderen in een lied, maar het ging als vanzelf. Want zó waren we geschapen!Het geheim van het loflied zit eigenlijk in de ‘adem’ achter je lied. Met welke motieven begin je te zingen. Wordt je er – als vanzelf – meegenomen door een preek, een fragment uit een lied of uit een boek, door een schilderij of ander kunstwerk? Wekt een liefdevolle omhelzing, een mooie ontmoeting, een kostbaar gesprek je op?
Of komt het zingen of musiceren voort uit een prestatiedrang. Je wilt je met je kunnen profileren in de groep. Je wilt die anderen eens laten zien en horen hoe het moet of wat jij in huis hebt. Talenten zijn kostbare gaven van God. Zet ze in om Hem er mee te dienen en niet jezelf.
Hoe zit je achter het orgel, de piano? Hoe hanteer je de gitaar of de fluit? Hoe zing je? Staat de techniek voorop, of de woorden die je vertolkt? De woorden van een lied voor God zijn sieraden van de Geest. Leg je ze voor de HEERE neer of hang je ze om je eigen nek? Poets je je talenten op of poets je stuk voor stuk de woorden van het lied op, zodat het lied tot in detail tot zijn recht komt?
Zang en begeleiding
Die mensen daar op de oever van de glazen zee… zouden zij alleen citers gebruiken bij hun zang? Bespelen zij eigenlijk wel zélf die citers? Of zingen zij alleen maar? We lezen er namelijk niets over verder! Zou het kunnen zijn dat de engelen ons begeleiden en dat wij zingen? De engelen zijn, volgens Petrus, begerig om in te zien in het verlossingswerk van God, maar wij mensen zijn de ‘ervaringsdeskundigen’, hoewel wij mensen slechts kunnen stamelen over Gods grote daden…Ik weet het echter niet zeker of engelen zich beperken zullen tot begeleiding en dat mensen straks eeuwig zullen zingen. Ik heb de liedteksten van veel liederen namelijk tegen:
De dierb’re Heiland is nabij,
de liefdevolle Jezus.
Zijn woorden troosten u en mij,
O, hoort de stem van Jezus.
Eng’lenkoren prijzen Hem,
paren wij ook onze stem,
zingen wij ter eer van Hem:
Jezus dierb’re Jezus.
Een kerstlied zingt:
Want zie: een Kind is ons geboren,
prijs God, een Zoon is ons gegeven,
mijn eeuw’ge Vader, Vredevorst.
’k Mag zingen met de Eng’lenkoren!
Weer een ander kerstlied valt dit bij:
Laat de hele wereld het horen
zingend met de engelenkoren
daar in die stille duistere nacht
heeft God aan Zijn belofte gedacht.
Tenslotte het bekende ‘Alle roem is uitgesloten’ heeft stevast hetzelfde refrein:
Alzo lief had God de wereld,
dat Hij zijn geliefde Zoon
voor de afgevallen wereld
overgaf aan smaad en hoon.
Ja, toen wij nog zondaars waren,
schonk de Vader ons gena,
leed de Zoon op Golgotha,
stierf voor ons, die zondaars waren:
God is liefd’, o englenstem,
mensentong verheerlijkt Hem!
Zo zouden we nog wel even kunnen doorgaan. De tong van de mensen paart zich bij die van de engelen. En dat alleen al is een imposant fenomeen. Waar de engel in Genesis 3 de ingang versperde naar het paradijs, met een flikkerend zwaard zwaaiend, daar zijn engelen een met de mens in de lof op God!
Mensenzang boven engelenzang
En toch neem ik een ongelijkheid waar! Althans ik voelde die. Zoals al eerder gezegd, engelen kennen één fenomeen niet uit eigen ervaring: de verlossing door genade, dankzij het werk van God de Zoon! Ze zijn er wel op betrokken. O, jawel! Ze zijn ons mensen een lichtend voorbeeld in opgetogenheid en intense verlustiging. Maar… toch gaat mensenzang boven engelenzang.Zoekend naar het hoe en waarom liep ik tegen een preek van dr. K. Schilder aan, die dingen soms bijzonder fijnzinnig en concreet kon zeggen:
TWEEMAAL is in de jaren van Christus’ verblijf op aarde in een nieuw lied gezongen van de Zoon van David. De eerste maal deden het de engelen, die in Bethlehem de nacht verlichtten en de mensen kwamen leren, het Kindeke te groeten. En de tweede keer kwam het lied uit mensenmond. Toen was het ‘de schare’, die de Heiland omstuwde, op de Zondag, die aan Zijn dood vooraf ging; de massa. Dat werd zo iets als een feestelijke intocht in de oude koningsstad: het leek wel wat op een geïmproviseerde generale repetitie voor een koninklijke huldiging: toegang en participatie vrij, en géén politie, pro noch contra.
Dat tweede lied behóórde rijker dan het eerste te zijn geweest. Want wanneer de engelen zingen, de minderen, de knechten, die Gods heil wel aan de mensen kunnen verkondigen, doch niet zelf als verzoening van hun eigen zonden dat ‘aangebrachte’ heil in Christus kennen, dan is dit lied der engelen niet anders dan voorbereiding vàn en nodiging tòt de zang der mensen; zijn dezen niet van huis uit, in de kosmische ordening, en in de Staat Gods de meerderen, de zonen? Hun zoonschap was verloren, en is hun uit genade weergegeven; dat is een heerlijkheid, ‘in welke de engelen begerig zijn in te zien’.
Daar komt iets bij. Op het ogenblik, waarin de mènsen gaan zingen van Davids Zoon, is zowel de verkóndiging als de actuele dóórbraak van ‘het koninkrijk der hemelen’ met zijn theocratische vrede reeds veel verder voortgeschreden, dan in de Kerstnacht, die in de velden van Bethlehem-Efratha Gods éngelen de mond openbrak. In een paar jaren is het gelaat der wereld veranderd: er is veel beslissends gebeurd. Bij het Kerstfeest stond nog maar een kind in
’t middelpunt; een Kind, waarvan de wereld niets wist, en de ‘getuigen’ waren een stuk of wat herders, raar volk in die dagen, en voor rechters, voor tribunalen, voor verificateurs van geestelijke waar telden ze hoegenaamd niet mee. En als er ‘wijzen’ uit het Oosten komen, dan maken die gauw rechtsomkeert ‘langs een andere weg’. Maar op deze Palmzondag, is het Kind een Man geworden; de wereld is om zijnentwille beroerd; zelfs Grieken kwamen Hem interviewen, en reeds dromen duizenden van een inthronisatie van deze Davidszoon; voorlopig wuiven ze met palmtakken – men moet immers zijn tekens en symbolen wel behóedzaam kiezen in bezet gebied. Maar wie weet, wat er gebeuren kan, als ’t ménens wordt met het verzet en ‘de ondergrondse’? Váándels en vlaggen!
Van de engelen in de Kerstnacht kregen we het thema. Aan de mensen nu de taak der nadere uitwerking. Mensen, moet niet uw lied veel heerlijker worden dan de engelenzang? Ja, het behoort rijker te zijn. Maar in werkelijkheid is het daar ver vandaan. Zie de schare te hoop lopen om de Zoon van David; reeds de wijze van haar feestelijk huldebetoon zegt u, dat de mensen in hun lied bij de engelen ver ten achter staan, zèlfs al zingen ze een orthodoxe zang, die zómaar bij ons zou passen in de kerk.
Maar nu in Openbaringen 15 is het mindere van die mensenzang verdwenen. Ze zingen. En hoe?! Het zou me niet verbazen als de engelen ademloos staan toe te luisteren. Daar moet je eens goed over nadenken! Leg daar onze samenzang op aarde nog eens naast… Hoor je het verschil?
vrijdag 17 mei 2019
Citers van God
Een wezenlijk element in dit verband (Openbaringen 15 : 2-4) vormt de muzikale begeleiding. Johannes tekent die op en de Kanttekeningen vertellen er nog iets over, dat ons wellicht helpt in het bezig zijn met de lofzang voor de HEERE!
Allereerst valt op dat Johannes niet vertelt dat die mensen daar op het strand muziekinstrumenten bij zich hebben, maar hij specificeert die instrumenten ook: citers. Specifieker nog: de citers van God!
Er staat in het grieks het woord ki’thara dat wij nog terughoren in het woord gitaar. Het is een verzamelnaam voor alles wat tussen lier en harp in zit; strijk- of tokkelbare snaarinstrumenten, waaronder ook onze piano en vleugel vallen.
En vóór dat je nu denkt dat ik hier een pleidooi voer voor meer instrumenten in de eredienst, wijs ik je nog op het bijvoeglijk Naam-woord dat erbij staat: van God!
Ja, die citers zijn acceptabel voor God. En ja, Hij zegt er geen afkeurend woord over. Maar we moeten goed letten op het feit dat er niet staat dat ze hun citers gebruikten voor deze lofzang, maar Gods citers. Ze hadden ze, daar op het strand, van God gekregen. Alles was hen, op hun reis door die grote, bedreigende zee, afgenomen of ontvallen. Maar hier op het strand ontvangen ze uit Gods hand muziekinstrumenten, zoals Mozes de wet ook uit Gods hand kreeg.
Daarmee zeg ik niet dat er geen andere instrumenten op aarde gebruikt mogen worden; ik vel niet zomaar een oordeel over andere muziekinstrumenten dan het orgel… Daar zijn in het verleden ook heel wat discussies en ruzies over geweest. Ik accentueer alleen dat het instrumenten waren die God gaf en die bewust werden gebruikt met het doel om God te loven. Dus het instrument is niet goed of fout, maar de motivering voor het gebruik en de gepastheid bij God.
Er wordt in het bedoelde object dus iets zichtbaar van God Zélf! Dát maakt dat object – in ons geval een citer – tot een object Gods. Het gaat dus vooral over hóe maak je God ‘zichtbaar’ met jouw instrument (je stem, orgel, piano, gitaar of dwarsfluit etc.). De toewijding maakt het instrument dus bijzonder en speciaal; geheiligd (apart gezet) voor God.
Al dat soort musiceren is niet per definitie goed voor God. Laat het iets zien van Hem? Merken we iets van Zijn Geest tijdens het zingen en spelen? Vallen de musici, ook de zingende gemeente, weg of spelen ze zichzelf in de picture? Als het dat laatste is, dan ontbreekt God daarin!
Nu kan het wel zijn dat je een musicus of zanger irritant vindt musiceren. Wij mensen hebben een beperkte kijk op het motief dat mensen hebben. Echter, God kent het hart en vroeg of laat zal iemand toch door de mand vallen!
Vrituoos is niet het belangrijkste, maar de toewijding aan God, voor Wie je het doet! Dat neemt niet weg dat het wel prettig kan zijn als iemand niet te veel fouten maakt en je mee kan nemen in zijn of haar spel. Als een organist elk vers op exact dezelfde manier speelt, dan moet je je afvragen wat hem of haar onderscheidt van een robot. Waar blijft de onderscheidingsgave van de musicus? Hij begeleidt toch niet in elke zin dezelfde woorden? Laat dat dan ook merken!
Zoals de vers-geschapen aarde bekwaam was voor mens en dier om erop te leven, zo is elk instrument van (of voor) God bekwaam om erop (of ermee) te spelen voor Hem. Gods lof komt het best tot zijn recht wanneer we die uiten en spelen op de instrumenten die Hij ons ‘aanreikt’!
Ik wordt soms moe van de trend dat alles moet kunnen. Dat God alles wel mooi vindt. Hoe weet je dat zo zeker? De lof aan God wordt een festijn dat niet onder doet voor een heus rockconcert. Musici worden artiesten, hun gedrag grenst soms aan het gedrag van dieren. Je moet blijkbaar proberen op te vallen! Jouw strot moet te horen zijn boven die van de backing vocals. Jouw spel moet het samenspel ontstijgen. Er zit geen limiet aan de decibels. Zou God er niet doof van worden? Dat is de ene kant van het religieus spectrum.
De andere kant is een heel dorre en hypocriete: God kan voor velen enkel worden geëerd door enorm langzaam op hele noten te zingen, zodat je haast niet meer weet wat je vorige lettergreep was, laat staan je vorige zin; zodoende raakt de samenhang tussen de zinnen bij de berijmde Psalmen soms helemaal kwijt! En zou God alleen geëerd worden op het orgel? Nou daar dacht Voetius bijvoorbeeld heel anders over, toen hij met Constantijn Huijgens een felle discussie voerde naar aanleiding van diens tractaat Gebruyck of Ongebruyck van ‘t Orgel. Voetius vond dat het orgel dom geluyt gaf.
Op oude orgels staan soms engelen afgebeeld. Misschien moeten refo’s dat weer eens wat meer doen! Engelen met trompetten, met harpen en citers en… zingende engelen. Laat de musicus voortdurend overdenken hoe muziek in de hemel zal klinken; bedenk hoe engelen muziek maken.
Kun je dat niet weten? Als dat zo zou zijn, hoe kun je dan wel in Gods kerk muziek maken? Want… hoe weet je dan wat God mooi vindt? Dan slaat elke discussie over muziek en zang in de kerk nergens meer op! Als je niet weet hoe engelen dit fenomeen aanpakken, ben je niet geschikt voor het zingen, zowel als het begeleiden. Het gebed zal onmisbaar blijken.
Laat de Geest alsjeblieft werken bij het zingen en begeleiden. Blus de Geest niet uit, maar laat Hem in de raderen (Ezechiël 1, 10 en 11) – in keel, snaar en orgelpijp – blazen!
Allereerst valt op dat Johannes niet vertelt dat die mensen daar op het strand muziekinstrumenten bij zich hebben, maar hij specificeert die instrumenten ook: citers. Specifieker nog: de citers van God!
Er staat in het grieks het woord ki’thara dat wij nog terughoren in het woord gitaar. Het is een verzamelnaam voor alles wat tussen lier en harp in zit; strijk- of tokkelbare snaarinstrumenten, waaronder ook onze piano en vleugel vallen.
En vóór dat je nu denkt dat ik hier een pleidooi voer voor meer instrumenten in de eredienst, wijs ik je nog op het bijvoeglijk Naam-woord dat erbij staat: van God!
Ja, die citers zijn acceptabel voor God. En ja, Hij zegt er geen afkeurend woord over. Maar we moeten goed letten op het feit dat er niet staat dat ze hun citers gebruikten voor deze lofzang, maar Gods citers. Ze hadden ze, daar op het strand, van God gekregen. Alles was hen, op hun reis door die grote, bedreigende zee, afgenomen of ontvallen. Maar hier op het strand ontvangen ze uit Gods hand muziekinstrumenten, zoals Mozes de wet ook uit Gods hand kreeg.
Daarmee zeg ik niet dat er geen andere instrumenten op aarde gebruikt mogen worden; ik vel niet zomaar een oordeel over andere muziekinstrumenten dan het orgel… Daar zijn in het verleden ook heel wat discussies en ruzies over geweest. Ik accentueer alleen dat het instrumenten waren die God gaf en die bewust werden gebruikt met het doel om God te loven. Dus het instrument is niet goed of fout, maar de motivering voor het gebruik en de gepastheid bij God.
Een speciaal instrument
Wat maakt de citer zo speciaal? De Kanttekeningen merken alleen op dat het een bijzondere hebreeuwse manier van spreken is, die hier wordt gebezigd. Ze verwijzen bijvoorbeeld naar Genesis 23 : 6 waar Abraham door de omwonende Hebreeën ‘vorst Gods’ wordt genoemd. En naar Psalm 36 : 7, waar Gods gerechtigheid wordt vergeleken met ‘de bergen Gods’, “de allergrootste en allerhoogste bergen”.Er wordt in het bedoelde object dus iets zichtbaar van God Zélf! Dát maakt dat object – in ons geval een citer – tot een object Gods. Het gaat dus vooral over hóe maak je God ‘zichtbaar’ met jouw instrument (je stem, orgel, piano, gitaar of dwarsfluit etc.). De toewijding maakt het instrument dus bijzonder en speciaal; geheiligd (apart gezet) voor God.
Virtuoos
Dat brengt ons direct bij de manier waarop dit instrument wordt bespeeld. Want is een perfecte techniek een goede manier om te spelen? Is een virtuoos en feilloos toucher bepalend voor ‘goed of fout’? Is de bijzondere, opvallende manier van bewegen achter het instrument allesbepalend? Zijn de gezichten die je trekt bij het zingen, de danspasjes bij het ritme van het muziekstuk, lofwaardig? Bepaal jij, of bepalen technici en kenners wat geweldig en goed is?Al dat soort musiceren is niet per definitie goed voor God. Laat het iets zien van Hem? Merken we iets van Zijn Geest tijdens het zingen en spelen? Vallen de musici, ook de zingende gemeente, weg of spelen ze zichzelf in de picture? Als het dat laatste is, dan ontbreekt God daarin!
Nu kan het wel zijn dat je een musicus of zanger irritant vindt musiceren. Wij mensen hebben een beperkte kijk op het motief dat mensen hebben. Echter, God kent het hart en vroeg of laat zal iemand toch door de mand vallen!
Vrituoos is niet het belangrijkste, maar de toewijding aan God, voor Wie je het doet! Dat neemt niet weg dat het wel prettig kan zijn als iemand niet te veel fouten maakt en je mee kan nemen in zijn of haar spel. Als een organist elk vers op exact dezelfde manier speelt, dan moet je je afvragen wat hem of haar onderscheidt van een robot. Waar blijft de onderscheidingsgave van de musicus? Hij begeleidt toch niet in elke zin dezelfde woorden? Laat dat dan ook merken!
Perfect voor God
Nog even terug naar de Kanttekeningen. Zij gaan na die twee citaten uit Genesis en de Psalmen nog verder: die instrumenten zijn “derhalve (vanwege het feit dat ze ‘van God’ zijn) bekwaam om Gods lof daarop te spelen en te zingen”.Zoals de vers-geschapen aarde bekwaam was voor mens en dier om erop te leven, zo is elk instrument van (of voor) God bekwaam om erop (of ermee) te spelen voor Hem. Gods lof komt het best tot zijn recht wanneer we die uiten en spelen op de instrumenten die Hij ons ‘aanreikt’!
Ik wordt soms moe van de trend dat alles moet kunnen. Dat God alles wel mooi vindt. Hoe weet je dat zo zeker? De lof aan God wordt een festijn dat niet onder doet voor een heus rockconcert. Musici worden artiesten, hun gedrag grenst soms aan het gedrag van dieren. Je moet blijkbaar proberen op te vallen! Jouw strot moet te horen zijn boven die van de backing vocals. Jouw spel moet het samenspel ontstijgen. Er zit geen limiet aan de decibels. Zou God er niet doof van worden? Dat is de ene kant van het religieus spectrum.
De andere kant is een heel dorre en hypocriete: God kan voor velen enkel worden geëerd door enorm langzaam op hele noten te zingen, zodat je haast niet meer weet wat je vorige lettergreep was, laat staan je vorige zin; zodoende raakt de samenhang tussen de zinnen bij de berijmde Psalmen soms helemaal kwijt! En zou God alleen geëerd worden op het orgel? Nou daar dacht Voetius bijvoorbeeld heel anders over, toen hij met Constantijn Huijgens een felle discussie voerde naar aanleiding van diens tractaat Gebruyck of Ongebruyck van ‘t Orgel. Voetius vond dat het orgel dom geluyt gaf.
Op oude orgels staan soms engelen afgebeeld. Misschien moeten refo’s dat weer eens wat meer doen! Engelen met trompetten, met harpen en citers en… zingende engelen. Laat de musicus voortdurend overdenken hoe muziek in de hemel zal klinken; bedenk hoe engelen muziek maken.
Kun je dat niet weten? Als dat zo zou zijn, hoe kun je dan wel in Gods kerk muziek maken? Want… hoe weet je dan wat God mooi vindt? Dan slaat elke discussie over muziek en zang in de kerk nergens meer op! Als je niet weet hoe engelen dit fenomeen aanpakken, ben je niet geschikt voor het zingen, zowel als het begeleiden. Het gebed zal onmisbaar blijken.
Laat de Geest alsjeblieft werken bij het zingen en begeleiden. Blus de Geest niet uit, maar laat Hem in de raderen (Ezechiël 1, 10 en 11) – in keel, snaar en orgelpijp – blazen!
donderdag 16 mei 2019
De hemel is rood
Blijkbaar
is die glazen zee ook heel belangrijk in dit visioen. Johannes tekent
het in ieder geval wat uitgebreider op. Ze zee is rood. Een rode zee? Of
omdat de hemel rood is? En is het morgen of avond? Dus: gaat de zon op
of juist onder? Dat maakt nogal verschil!
Afgelopen weekend werd tijdens een bijeenkomst van Stichting Vrienden van dr. H.F. Kohlbrugge een niet meer te verkrijgen boek in heruitgave gepresenteerd: ‘De hemel is rood’ (uit 1961) van dr. W. Aalders.
Als tiener woonde hij een tijdje in Schoonhoven, omdat zijn vader predikant was in de Gereformeerde Kerk. Willem Aalders heeft heel veel apologetische boeken geschreven, waarvan er eentje dus is heruitgegeven vanwege de actualiteit ervan. Aalders liet een duidelijk profetisch geluid horen. Hij had ook gedegen bezwaren tegen het SoW-proces en de PKN!
De titel van het heruitgegeven boek intrigeerde me direct, al ken ik de inhoud nog niet. Juist met het oog op de kleur van de glazen zee moest ik er direct aan denken. Aalders voorzag een aantal ontwikkelingen in de wereld om ons heen, die hij beschreef; die blijken momenteel heel concreet te zijn.
Voor dr. W. Aalders was de titel ‘de hemel is rood’ een teken van hoop. Tijdens de bijeenkomst werd een one-liner uit zijn laatste boek Confiteor geciteerd: “Wanneer de hemel boven ons steeds donkerder wordt, is elke poging om te laten zien dat de hemel in het oosten boven Bethlehem en Jeruzalem rood gekleurd is, verantwoord.”
De glazen zee
Hoe zit het met de rode zee in Openbaringen 15? Allereerst zien we dat de zee ‘als van glas’ wordt uitgeschilderd. Dat betekent enerzijds zo glad als een spiegel, maar anderzijds helder en transparant. Wat wil dat zeggen?Allereerst is het beeld van de zee, dat ook op andere plaatsen in Openbaringen wordt gebruikt, een beeld van de mensheid, de mensenzee. Die massa – die ons als massief en bedreigend kan overkomen – is voor God transparant. Hij kent ieders motieven en dat is stukken dieper dan wij de meest geliefden zullen kennen! Laat staan de verre onbekende.
De zee kent grilligheid. Is niet altijd zo spiegelglad! De Kanttekeningen vertellen: “Deze zee stelt de grote volkerenmassa voor die onder de bijgelovige regering van de antichrist staan, zoals de engel verklaart in Openbaringen 17 : 1 en 15. Die volkenmassa is als een zee die mensen voortdurend in bijgelovigheid laat spartelen en verdrinken en die probeert om de ware gelovigen daarin ook mee te trekken…”
Het is goed om je dat te realiseren anno 2019! Wat een veranderingen, bewegingen en hypes trekken je niet heel gemakkelijk mee. Je wordt er gek van. Nu eens is het zus, dan weer is het zo. De ene mening botst met de andere en elk mens die zich belangrijk vindt schreeuwt om aandacht en het gelijk! Laat je niet gek maken! De zee verdrinkt zichzelf. Maar gij zijt van Christus… dat is andere ‘koek’!
Daarnaast moet je verwonderd zijn over het feit dat hier het beeld van een strakke, glazen zee wordt beschreven. Er is blijkbaar rust… Is de zee moe of is het wat anders?
De zee is rood
De zee is niet alleen van glas, maar ook met vuur gemengd. Het is jammer dat Johannes er ons niet meer over vertelt. Er moet toch een reden zijn waarom die zee rood is? Is het omdat de hemel erboven rood kleurt? Ik hoop het.Echter, als ik de Kanttekeningen lees, zie ik iets anders: de glazen zee is “…met vuur gemengd, vanwege hun wreedheid en blinde ijver in het vervolgen van Gods kinderen…” Het rood lijkt haast van bloed te kome. Een bloedrode zee, zoals het water in Egypte veranderde in bloed, bij de eerste plaag. Er staat in Exodus 7 dat Mozes in de morgenstond naar Farao moest gaan om die straf uit te voeren. Farao had nog kunnen denken dat het water er rood uitziet vanwege de opkomende zon. Maar hij was er natuurlijk snel achter dat het water even zeker in bloed was veranderd door de HEERE als het water in Kana door Jezus werd veranderd in wijn!
Het beeld van de rode zee is direct verbonden met de Rode Zee zelf, trouwens. Daarover zijn de Kanttekeningen ook helder: “Dit hele visioen ziet op de verlossing van de kinderen Israëls uit Egypte, evenals op de straf van Farao en zijn leger in de Rode Zee; tenslotte op de lofzang die Mozes met de kinderen Israëls heeft gezongen, toen zij op de oever van de Rode Zee stonden. Een lofzang voor de HEERE en Zijn verlossing en op de straf over de Egyptenaars. Dus moet deze glazen en met vuur gemengde zee met de Rode Zee worden vergeleken; de zee waarin de Egyptenaars zijn vergaan, maar waar doorheen de Israëlieten zijn verlost…”
De hemel is rood
Maar… is er dan helemaal niets positiefs te zeggen over die met vuur gemengde zee? Water en vuur laten zich toch helemaal niet mengen? Hoe zit dat?In Numeri 21 moet Mozes een vurige slang maken en die op een paal monteren; vuur staat hier zowel voor de kleur van koper (dat schittert in het zonlicht) als voor het slangengif dat in je lichaam brandt. In Daniël 7 wordt gesproken over een vurige rivier, een bedding waardoor vuur stroomt; het vuur van Gods oordelen. In Zacharia 2 belooft de HEERE een vurige muur rond Jeruzalem te zijn; wie aan Jeruzalem komt brandt zijn vingers! Verderop in Openbaringen 9 gaat het over ruiters met vurige harnassen; dit is de kleur van vervolging.
Dus, hoewel het vuur in ons tekstgedeelte zeker het element van toorn en kwaad in zich draagt, kan het ook te maken hebben met de kleur rood. Welke kleur heeft water? Dat is lastig te zeggen. Kunstschilders hebben grote moeite om water en glas te schilderen. Hoe maak je iets zichtbaar dat geen eigen kleur heeft? Door de reflectie te schilderen: lichtval uit een raam of de gloed van een object. In ons geval de kleur van de zon? En was het hier zonsopgang of -ondergang?
Over een zon wordt helaas niet gerept en dus moeten we de rode kleur toch wijten aan het geweld van de volken en de toorn van God. Maar… de hemel wordt wel rood. Lees de Kanttekeningen: “De HEERE brengt Zijn gelovigen ondanks alles dwars door al dit aards gewoel en gevaar naar de oever van de zaligheid, zoals Mozes, onder de beschaduwing van de Engel van God, heeft gedaan met het volk Israël.” Wie is die Engel van God anders dan Jezus, Die met Zijn bloed (rood) Zijn volk vrijgekocht, om eeuwig bij Hem te wonen?! Zing maar mee uit volle borst: ’t Rechtvaardig volk zult Gij belonen, terwijl Gij, HEER’, hen overdekt, hun tot een veilig schild verstrekt. Gij zult goedgunstig hen bekronen, ja, bij hen wonen!
woensdag 15 mei 2019
Wie zijn zij?
Een nieuwe serie bijbelstudies gaan beginnen, met als titel 'Het lied van Mozes en het lied van het Lam'. Uitgangspunt is Openbaringen 15 : 2-4, een gedeelte dat me al jaren aanspreekt, maar dat ik nog nooit dieper heb overdacht. Ik begin bij vers 2, maar daarin pak ik in de eerste overdenkingen eerst vers 2 mee…
En zij zongen
het gezang van Mozes, den dienstknecht Gods,
en het gezang des Lams,
zeggende:
Groot en wonderlijk zijn Uw werken, Heere,
Gij almachtige God;
rechtvaardig en waarachtig zijn Uw wegen,
Gij Koning der heiligen.
Openbaringen 15 : 3
het gezang van Mozes, den dienstknecht Gods,
en het gezang des Lams,
zeggende:
Groot en wonderlijk zijn Uw werken, Heere,
Gij almachtige God;
rechtvaardig en waarachtig zijn Uw wegen,
Gij Koning der heiligen.
Openbaringen 15 : 3
Met vers 2 begint een nieuw gedeelte; de eerste
woorden van vers 3 bevatten een verwijzing naar het voorgaande vers.
Want ze roepen een vraag op: wie zijn die ‘zij’?
Die vraag ‘Wie zijn zij?’ wordt tweemaal in de Bijbel gesteld. De eerste keer is vlak voor de achtste plaag, de sprinkhanen. Mozes en Aäron vragen aan de Farao om het volk te laten trekken, om de HEERE te dienen. En dan vraagt Farao: “Wie en wie zijn zij die gaan zullen?” Farao wil weten wat Mozes precies met dat ‘wij’ bedoelde. Mozes bedoelde ‘het hele volk’, maar daar was Farao het niet mee eens! Daarom voltrok zich ook die achtste plaag.
De tweede keer dat deze vraag in de Bijbel klinkt is – in Openbaringen 7 – wanneer Johannes in een visioen een grote massa mensen, gekleed met lange witte kleren en met palmtakken in hun hand, ziet staan voor de troon én voor het Lam (let op die aparte vermelding van de ‘troon’ en het ‘Lam’). En die massa mensen maakt een enorm geluid; ze zingen een oorverdovend aanbiddingslied: “De zaligheid zij onzen God, Die op den troon zit, en het Lam.” (opnieuw die scheiding tussen de ‘troon’ en het ‘Lam’!)
En dan is er een ouderling die aan Johannes vraagt: “Deze, die bekleed zijn met de lange witte klederen, wie zijn zij, en van waar zijn zij gekomen?” Johannes moet het antwoord schuldig blijven: “Heere, gij weet het…”
Die vraag ‘Wie zijn zij?’ wordt tweemaal in de Bijbel gesteld. De eerste keer is vlak voor de achtste plaag, de sprinkhanen. Mozes en Aäron vragen aan de Farao om het volk te laten trekken, om de HEERE te dienen. En dan vraagt Farao: “Wie en wie zijn zij die gaan zullen?” Farao wil weten wat Mozes precies met dat ‘wij’ bedoelde. Mozes bedoelde ‘het hele volk’, maar daar was Farao het niet mee eens! Daarom voltrok zich ook die achtste plaag.
De tweede keer dat deze vraag in de Bijbel klinkt is – in Openbaringen 7 – wanneer Johannes in een visioen een grote massa mensen, gekleed met lange witte kleren en met palmtakken in hun hand, ziet staan voor de troon én voor het Lam (let op die aparte vermelding van de ‘troon’ en het ‘Lam’). En die massa mensen maakt een enorm geluid; ze zingen een oorverdovend aanbiddingslied: “De zaligheid zij onzen God, Die op den troon zit, en het Lam.” (opnieuw die scheiding tussen de ‘troon’ en het ‘Lam’!)
En dan is er een ouderling die aan Johannes vraagt: “Deze, die bekleed zijn met de lange witte klederen, wie zijn zij, en van waar zijn zij gekomen?” Johannes moet het antwoord schuldig blijven: “Heere, gij weet het…”
Overwinnaars
Dat precies willen weten wie dat nu zijn, is een goede vraag. Zo snap je wat je te horen of te zien krijgt. En juist dát is hier in vers 3 ook belangrijk: wie zijn die ‘zij’? Dat kun je lezen in het voorgaande vers: “… die de overwinning hadden van het beest en van zijn beeld, en van zijn merkteken en van het getal zijns naams…” Helden, zou je zeggen.Van of op?
Maar… wat hebben ze dan gedaan? Welke wedstrijd hebben ze gewonnen; welke strijd hebben zij doorstaan? Nu moet je de Statenvertaling wel goed lezen, want je zou haast denken dat ze ‘de overwinning van het beest’ vieren.
De HSV heeft het over “de overwinnaars van het beest, van
zijn beeld, van zijn merkteken en van het getal van zijn naam …” Opnieuw
brengt het woordje ‘van’ verwarring. De BasisBijbel interpreteert dit
als “de mensen die het beest, zijn beeld en het getal van zijn naam
overwonnen hadden”. Je kunt dat woordje ‘van’ dus beter vertalen met
‘op’.
Wie zijn die ‘zij’? Zij die overwinning hebben behaald op het
beest en op diens beeld, merkteken en getalsnaam. Ik ga geen
verhandeling houden over wat dat getal 666 is. Hoe dan ook hebben ‘het
beest’, ‘het beeld van het beest’ en ‘het symbool van het beest’,
alsmede de getalswaarde (dat lijkt een kabbalistisch element) van zijn
naam’ te maken met satan!
Ongelijke strijd
Het gaat hier dus over mensen die de overwinning op satan hebben behaald. Hoe hebben ze dat gedaan? Want hoewel God almachtig is, is satan wel erg slim en machtig. Hij was een engel en is vele malen intelligenter en sterker dan de gevallen mens.
Het is waar dat de mens is gemaakt naar het beeld
van God. Er is geen schepsel dat God met zo’n toewijding en passie heeft
gemaakt dan de mens! Maar vergeet niet dat die mens gevallen is in de
val die juist satan voor hem had opengezet. Daarmee wordt de
ongelijkheid in deze strijd duidelijk.
Maar de Bijbel zegt toch ook dat wij wettig moeten strijden? Anders is God oneerlijk! Ja, in die zin hebben ze wel gestreden en zelfs de overwinning behaald. De Kanttekeningen leggen uit: “Deze mensen zijn de ware gelovigen, die naar den geestelijken stand het beest hadden overwonnen, gelijk zij naar het lichaam verzocht, vervolgd en menigmaal ook gedood waren geweest, alzo zij altijd in het geloof volstandig waren gebleven.” In het geloof – door Gods genade en dankzij het offer van de Opgestane – waren zij in staat, waartoe ze na Genesis 3 nooit meer in staat waren.
Wel, zo bang is elk schepsel op aarde. Met en zonder grote mond. Wie zich realiseert dat hij of zij God van Zijn eer heeft ontroofd, is zijn leven niet meer zeker. Buiten Christus is God een verterend vuur. Onbekeerd hadden deze mensen dus nooit de overwinning op het beest kunnen behalen!
Maar zo is het niet meer voor deze mensen. Het geloof dat God hen gaf stelde hen in staat om overeind te blijven in deze strijd. De HEERE was hen een Schild en Schutsheer en daar had satan niet van terug.
Satan ervoer daarin de ongelijkheid in de strijd die hij had ontketend in de hemel, toen hij tegen God in opstand kwam. Zie je de repeterende breuk, die de zonde veroorzaakt?
Jezus Christus heeft die repeterende breuk tot een sluitende som met een positief saldo verrekend. Dankzij Hem staan ze daar nu op het strand aan die helrode zee. Ze staan daar zich te realiseren wat er is gebeurd. Ze staan er met tranen in de ogen van ontzetting en dankbaarheid over Gods grote macht en majesteit. Ken je dat gevoel? Dat je hart uit elkaar ploft bijna van de grootsheid van de HEERE?
Wie zijn zij? Niet veel soeps in zichzelf. Maar geweldig vanwege de HEERE Die voor hen in de bres sprong en het stuur van hun levensboot overnam om hen over de woeste baren van dit leven te brengen aan de over van de glazen zee!
Training
Zijn die mensen op een bepaalde cursus geweest? Hebben ze een training gevolgd, waardoor zij dit succes hebben behaald? Nee, ze hebben eigenlijk niet eens gevochten! Iemand heeft voor hen gestreden. In Christus zijn ze zelfs méér dan overwinnaars (Romeinen 8 : 37)!Maar de Bijbel zegt toch ook dat wij wettig moeten strijden? Anders is God oneerlijk! Ja, in die zin hebben ze wel gestreden en zelfs de overwinning behaald. De Kanttekeningen leggen uit: “Deze mensen zijn de ware gelovigen, die naar den geestelijken stand het beest hadden overwonnen, gelijk zij naar het lichaam verzocht, vervolgd en menigmaal ook gedood waren geweest, alzo zij altijd in het geloof volstandig waren gebleven.” In het geloof – door Gods genade en dankzij het offer van de Opgestane – waren zij in staat, waartoe ze na Genesis 3 nooit meer in staat waren.
Kaïn
Toen Kaïn zijn broer Abel had doodgeslagen, vluchtte hij weg. Hij was niet echt een stoere vent trouwens, maar een slappe en bange moordenaar. Die slag, waarmee hij Abel doodde, maakte dat hij zich realiseerde dat hém ook zo’n slag zou kunnen treffen. Die wetenschap maakte hem bang. Eigenlijk deed hij niets anders dan zijn vader en moeder in het paradijs, nadat zij hadden gezondigd: ze vluchtten weg!Wel, zo bang is elk schepsel op aarde. Met en zonder grote mond. Wie zich realiseert dat hij of zij God van Zijn eer heeft ontroofd, is zijn leven niet meer zeker. Buiten Christus is God een verterend vuur. Onbekeerd hadden deze mensen dus nooit de overwinning op het beest kunnen behalen!
Maar zo is het niet meer voor deze mensen. Het geloof dat God hen gaf stelde hen in staat om overeind te blijven in deze strijd. De HEERE was hen een Schild en Schutsheer en daar had satan niet van terug.
Satan ervoer daarin de ongelijkheid in de strijd die hij had ontketend in de hemel, toen hij tegen God in opstand kwam. Zie je de repeterende breuk, die de zonde veroorzaakt?
Jezus Christus heeft die repeterende breuk tot een sluitende som met een positief saldo verrekend. Dankzij Hem staan ze daar nu op het strand aan die helrode zee. Ze staan daar zich te realiseren wat er is gebeurd. Ze staan er met tranen in de ogen van ontzetting en dankbaarheid over Gods grote macht en majesteit. Ken je dat gevoel? Dat je hart uit elkaar ploft bijna van de grootsheid van de HEERE?
Wie zijn zij? Niet veel soeps in zichzelf. Maar geweldig vanwege de HEERE Die voor hen in de bres sprong en het stuur van hun levensboot overnam om hen over de woeste baren van dit leven te brengen aan de over van de glazen zee!
Abonneren op:
Posts (Atom)